ΑΓΙΑ ΣΚΟΝΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Ο άνθρωπος ενεργεί.
Ο άνθρωπος έχει αναμνήσεις.
Ο άνθρωπος υπάρχει.
Ο άνθρωπος είναι το πιο θλιμμένο είδος πάνω στον πλανήτη. Η θλίψη του, τον συνοδεύει μέχρι τον θάνατό του. Δεν τον αφήνει σε ησυχία ούτε στιγμή. Έρχεται και ξανάρχεται σε τακτικά χρονικά διαστήματα στη ζωή του, προσβάλλοντας ακόμη και τις πιο ευτυχισμένες, θεωρητικά, στιγμές του. Γιατί όμως;
Από τότε που συνειδητοποιούμε την ύπαρξη μας, όλοι μας λένε να κοιτάμε μπροστά, να ατενίζουμε με αισιοδοξία το μέλλον. Έτσι μέσα στο παιδικό μας μυαλό, η ζωή σχηματοποιείται σε μια ατέρμονη ευθεία γραμμή.
Και τότε, η ανεμελιά παραχωρεί τη θέση της στην αγωνία. Η ευθεία γραμμή δεν είναι ατελείωτη, αλλά πεπερασμένη. Πολύ πεπερασμένη μάλιστα! Και το αύριο; Υπάρχει αύριο, στ’ αλήθεια, ή, μονάχα ένα «χθες»; Στους άλλους μπορούμε να λέμε ψέματα. Στον εαυτό μας όμως όχι.
Η σκόνη δένεται με την ανθρώπινη μοίρα, με το φθαρτό πεπερασμένο «γίγνεσθαι», όπου όλα κινούνται μέσα στη φυσική κίνηση και αναδίπλωση, για να οδηγήσουν τελικώς στο «έγκλημα», στο υπαρξιακό δράμα του ανθρώπου, την λήθη ή την αναγέννηση, όπου και τα δυο λαμβάνονται σαν ίσης βαρύτητας εγκλήματα. Στην Άγια αυτή σκόνη της βίωσης, έχει στοιχειώσει το «φάντασμα», η «οπτασία» της νέο – αφιχθείσης νεαρής γυναίκας. Μήπως όμως και το δικό μας;
«Συγχώρεση κι αγάπη», θα πει ο νους για να ξορκίσει το κακό που βλέπει να έρχεται στο «σήμερα» του.
«Η σκόνη δεν φταίει σε τίποτα…» θα του απαντήσει ο χρόνος, «… πάρε αυτό που σου ανήκει και φύγε ή … πέθανε»
Ο δρόμος ήταν γεμάτος με σκουπίδια που ο αέρας τα παράσερνε στις άκρες, σχηματίζοντας κάπου – κάπου μικρά λερά βουναλάκια. Λίγοι άνθρωποι περπατούσαν εκείνο το απόγευμα, λίγοι άνθρωποι τυλιγμένοι στα ζεστά τους μπουφάν. Κάποιοι καταστηματάρχες που προσπάθησαν να καθαρίσουν τον χώρο έξω από το μαγαζί, εγκατέλειψαν την απέλπιδα προσπάθειά τους και ανά δυο, είχαν αρχίσει την κουβέντα στις πόρτες των καταστημάτων τους.
Ο αέρας σφύριζε τις δικές του λέξεις, παγωμένες και πρόστυχα πεταμένες στο διάβα του. Δεν έδειχνε έλεος για κανένα και για τίποτα. Κάποιος διαβάτης που προσπάθησε να διασχίσει τον ήσυχο δρόμο δέχτηκε την επίθεση του, με αποτέλεσμα να κυνηγήσει για αρκετά μέτρα το κασκόλ που φορούσε.
Το παλιό βιβλιοπωλείο, έστεκε εκεί με λίγο φως αναμμένο - αν και ήταν νωρίς το απόγευμα ο ουρανός είχε σκοτεινιάσει - φαινόταν πολύ σκοτεινό, με τις γυάλινες βιτρίνες του αρκετά λερωμένες, όχι τόσο πολύ από τον άνεμο, αλλά περισσότερο από την αδιαφορία του ιδιοκτήτη. «Παλαιοβιβλιοπωλείο», έγραφε η μεγάλη, ξεφτισμένη επιγραφή απ’ έξω, μια επιγραφή που έδειχνε να υπήρχε εκεί από τον προηγούμενο αιώνα. Κάπου – κάπου ένας θόρυβος που προερχόταν από την επιγραφή αυτή, προειδοποιούσε τους διαβάτες για την πιθανή πτώση της.
Η κοπέλα κοίταξε καλά την βιτρίνα από απόσταση και μέτρησε τα βήματά της μέχρι την πόρτα. Δεν είχε ξαναδεί τόσο παλιό κατάστημα στη ζωή της, «ταιριάζει η κατάστασή του με την επιγραφή του», σκέφτηκε χαμογελώντας και άνοιξε την πόρτα. Έτριξε στους μεντεσέδες της και το μικρό κουδουνάκι από πάνω που μαρτυρούσε την είσοδο πελατών, κουδούνισε δυο φορές. Κάποια μελωδία της ήρθε στα αυτιά, κάποια γνώριμη μελωδία, γλυκιά και απαλή, ενός νοσταλγικού τραγουδιού:
«Την ώρα που δένουν τα πλοία στο λιμάνι
και βγαίνουν οι φαντάροι στη στεριά
στα αυτιά μου θολή η φυσαρμόνικα φτάνει
και ο νους μου γυρνάει στα παλιά
Δεν ήμουν στη χώρα των θαυμάτων η Αλίκη
ποτέ δεν έζησα σε κόσμους μαγικούς
ένα λιμάνι, ένας καημός η Σαλονίκη»
κι ότι κι αν λένε παραμύθια, μην τ’ ακούς»
«Καλησπέρα… καλησπέρα…», είπε με τη φωνή της που μόλις ακουγόταν. Στο ανεπαρκές φως του μαγαζιού, δεν μπόρεσε να καταλάβει αμέσως από ποιο σημείο του χώρου της ήρθε η απάντηση.«Καλησπέρα και σε σας…»
Κοίταξε καλύτερα και στο βάθος, πέντε μέτρα μακριά της, πίσω από ένα γεμάτο με στοίβες βιβλίων πάγκο, διέκρινε έναν άντρα γύρω στα εξήντα με γκρίζα μαλλιά κι ένα κασκόλ γύρω από τον λαιμό, με τα πρεσβυωπικά γυαλιά του κατεβασμένα στην άκρη της μύτης, να την κοιτά, κρατώντας ένα ανοικτό βιβλίο. Φορούσε ένα μπλε χοντρό πουλόβερ με γυριστό γιακά – απόρησε και η ίδια με το πόσα μπόρεσε να δει σε αυτό το σχεδόν μισοσκόταδο – και εκτός από το βιβλίο, κρατούσε ένα μολύβι στο δεξί του χέρι.
«Είναι απίστευτο… αλλά αυτή η μουσική… αυτό το τραγούδι… Τι τρυφερό τραγούδι…»
Ο άντρας εξακολουθούσε να την κοιτά ασάλευτος. Άφησε το βιβλίο στον πάγκο και σήκωσε όρθιο το κορμί του. Φάνηκε ωραίος άντρας και ψηλός, με ένα ελαφρύ κύρτωμα στους ώμους. Έβγαλε τα γυαλιά του και τα κράτησε στο χέρι:
«Ποιο τραγούδι… ποια μουσική …», της είπε απότομα, «… δεν υπάρχει τίποτα, ούτε το ένα ούτε το άλλο…»
Η κοπέλα απόρησε και με την άρνησή του αλλά και με την επιθετικότητα της απάντησής του. Κοίταξε προς το ταβάνι του μαγαζιού, λες και προσπαθούσε να διακρίνει κάποιο στοιχείο για αυτά που έλεγε, κάποιο ηχείο ή …
«Μα…», ψέλλισε, «… πριν από λίγο… το άκουσα… το τραγούδι…»
«Άκου να δεις κοπέλα μου, καμιά μουσική, κανένα τραγούδι είπαμε, έτσι; Τίποτα δεν ακούστηκε. Λοιπόν τι θέλεις;», συνέχισε ο άντρας, αργά και σταθερά, απότομα και φυσικά με αγένεια.
Η κοπέλα δεν είπε τίποτα άλλο για αυτό. Μαζεύτηκε κάπως μέσα στο παλτό της και τον κοίταξε όσο μπορούσε πιο καθαρά μπορούσε:
«Ε, … να είδα την αγγελία… ξέρεται! Αυτή στην εφημερίδα… Θα ήθελα πολύ να… Με έντονα γράμματα … Ζητούσατε…»
«Δεν υπάρχει καμιά αγγελία…»
«Ζητούσατε υπάλληλο για το παλαιοβιβλιοπωλείο κύριε, γιατί το αρνείστε;»
«Το παλαιοβιβλιοπωλείο δεν είναι κατάλληλος χώρος. Κι αν ακόμη ζητούσα υπάλληλο… αυτός ο χώρος δεν είναι κατάλληλος για σας…», επανέλαβε την άρνησή του εκείνος.
Η Μαίρη (το όνομα της κοπέλας που δεν είχε μπει στο κόπο να πει), χαμογέλασε πικρά, με έκδηλη την αμηχανία στο πρόσωπό της και στο βλέμμα της. Ήταν όμως αποφασισμένη να μην αφήσει αυτόν τον «κύριο» να έχει τον τελευταίο λόγο. Να μην τα παρατήσει έτσι εύκολα.
«Από μικρή κύριε, μου άρεσαν πολύ τα βιβλία . Μοιάζει παράξενο … αλλά όταν μπήκα στο παλαιοβιβλιοπωλείο σας είχα την αίσθηση ότι αυτή η μελωδία πλανιόταν στην ατμόσφαιρα. Νομίζω… τι νομίζω, είμαι σίγουρη ότι την έχω ξανακούσει… πρέπει να ήμουν αρκετά μικρή στην ηλικία… Αυτή με οδήγησε. Άνοιξα την πόρτα δειλά και μπήκα μέσα … Όλα ήταν τόσο ήσυχα … μια απόλυτη σιωπή… Και όμως… Λες και η σιωπή αυτή να ηχούσε…. Ναι… πρέπει να ήμουν αρκετά μικρή στην ηλικία … τώρα που το ξανασκέφτομαι… Ίσως… Ίσως … μια μέρα, την πρώτη φορά που οι γονείς μου με πήγαν στο θέατρο. Τη θυμάμαι εκείνη την μέρα! Ναι! Ναι! Αυτή η μελωδία! Έχει μια μνήμη …! Και αυτά τα βιβλία…!», γύρισε το βλέμμα ολόγυρα στον χώρο παρατηρώντας τα ατέλειωτα ράφια που ήταν βαρυφορτωμένα με βιβλία, άλλα με χάρτινο εξώφυλλο, άλλα με δερμάτινο. «Δύσκολα ξεπερνιούνται! Όλα κρύβουν και από μια ιστορία! Δεν είναι καταπληκτικό; Ακόμη και η σκόνη αυτή, θα έλεγε κανείς ότι είναι φτιαγμένη από λέξεις που ξεθώριασαν και άλλες που δραπέτευσαν από κει, από κείνα τα βιβλία που οι άνθρωποι κάνουν καιρό να ανοίξουν. Δεν συμφωνείτε;»
Ο άντρας στάθηκε όρθιος, όσο πιο πολύ μπορούσε, μπροστά από τον πάγκο του. Δεξιά του ένα γραφείο, γεμάτο κι αυτό με βιβλία και πολλές σημειώσεις, χρησίμευσε σαν στήριγμα για τον γοφό του. Την κοίταξε αυστηρά και επίμονα.
«Αυτός ο χώρος δεν είναι για σας δεσποινίς…», της είπε, «… όχι, δεν είναι για σας»
Η νεαρή κοπέλα φάνηκε να μην τον άκουσε, ή να μην έδωσε σημασία σε αυτό που της είπε. Συνέχισε να μιλάει με τον ίδιο νοσταλγικό τόνο, όσο νοσταλγικός μπορεί να είναι ο τόνος ενός εικοσιτριάχρονου κοριτσιού:
«Είναι σαν να οσμίζεται κανείς το παρελθόν του εδώ μέσα! Σαν να μπαίνει, ξανά, σε ένα λησμονημένο παράδεισο! Δεν συμφωνείτε μαζί μου; Μ’ αρέσει η σιωπή σας… Είναι αυθεντική… Όπως άλλωστε κι εσείς…»
Ο άντρας γύρισε το κεφάλι του προς τα κάτω, λες και κοιτούσε τα παπούτσια του ή το πάτωμα.
«Μην επιμένετε μικρή μου…»
«Ω! Όταν ήμουν μικρή, βυθιζόμουν σε κούτες και σε ντουλάπια! Είχαμε μια μικρή σοφίτα που ήταν η κρύπτη μου! Εκεί αισθάνθηκα όλες τις πρώτες μου εμπειρίες! Εσείς μπορείτε να καταλάβετε τι εννοώ!»
Ο άντρας φάνηκε να μονολογεί όταν έλεγε: «Μακάρι … θα ήθελα να μπορούσα…»
«Αυτές οι πρώτες εμπειρίες, που δεν αποτελούν παράγωγο καμιάς άλλης στη ζωή μας! Όμως … αλήθεια… πείτε μου … τίποτα απ’ όσα αναφέρω δεν έχει καμιά σημασία για σας;»
«Δεσποινίς μου, αν διαβάζατε καλύτερα την αγγελία στην εφημερίδα, με μεγαλύτερη προσοχή, θα παρατηρούσατε ότι ζητάω άντρα υπάλληλο και, μάλιστα, όχι ιδιαίτερα νεαρής ηλικίας».
«Το πρόσεξα…»
«Τότε;»
«Αυτό όμως δεν με εμπόδισε να έρθω εδώ…»
Ο άντρας έκανε μια προσπάθεια να της απαντήσει, αλλά δεν έβγαλε κάποιον ήχο από το στόμα του. Κούνησε τα χέρια, τα σήκωσε ψηλά σαν να της έλεγε «είδες;» και προσπάθησε να γυρίσει στην θέση του, πίσω από τον πάγκο του, δίνοντας έτσι ένα τέλος σε αυτή την χωρίς ουσία κουβέντα.
«Ναι…», είπε η κοπέλα, «… τι πειράζει; Πέστε πως είμαι μια πελάτισσα που επισκέπτεται τον χώρο αυτό για πρώτη φορά. Τι δηλαδή! Θα με διώχνατε, μόνο και μόνο επειδή δε γεννήθηκα άντρας; Αλλά… αν θέλετε την γνώμη μου κύριε…»
Ο άντρας γύρισε απότομα στα λόγια της κοπέλας. Δεν πίστευε ότι αυτό που είχε νομίσει πως είχε πάρει τέλος, συνεχιζόταν. Έκανε μια προσπάθεια να την αναχαιτίσει… αλλά εκείνη συνέχισε:
«Ναι, νομίζω πως το ‘χω αυτό το δικαίωμα! Λοιπόν! Πιστεύω πως αυτό που σας χρειάζεται είναι μια γυναίκα υπάλληλος, όπως εγώ, παρά ένας άντρας!»
Ο βιβλιοπώλης χαμογέλασε κι έδειξε ένα κουρασμένο χαμόγελο.
«Γιατί;», την ρώτησε, κοιτάζοντάς την με την ίδια άκαμπτη σοβαρότητα με την οποία την είχε εξ αρχής υποδεχτεί. Η Μαίρη τον πλησίασε, όσο πιο κοντά της επέτρεπε η αξιοπρέπειά της, αλλά και η απεγνωσμένη επιμονή της.
«Γιατί…», του είπε κάνοντας άλλα δυο βήματα προς το μέρος του, «… γιατί νομίζω πως εγώ … θα μπορούσα ν’ αγαπήσω αυτό το χώρο, κύριε…»
Έμειναν και οι δυό ακίνητοι, σαν αγάλματα, για λίγα λεπτά, εντελώς ακίνητοι, κοιτάζοντας έντονα ο ένας στα μάτια του άλλου. Ο άντρας αναγκάστηκε να οπισθοχωρήσει μπροστά στην ξεδιάντροπη στάση της νεαρής κοπέλας. Η ηλικία του δεν μπορούσε να δεχτεί μια τέτοια επιθετική συμπεριφορά.
«Είναι ώρα να πηγαίνετε…», της είπε όσο πιο ήρεμα μπορούσε, αν και μέσα του λαχταρούσε τόσο να της συμπεριφερθεί άσχημα, να την βρίσει ακόμα.
Η Μαίρη, καταλαβαίνοντας ότι η κουβέντα τους είχε ενοχλήσει τον μεσόκοπο άντρα και διακρίνοντας ότι δεν θα μπορούσε να λυγίσει τις αντιρρήσεις του, το έδειχνε η απότομη συμπεριφορά του, αποφάσισε να φύγει. Πήγε προς την πόρτα και άπλωσε το χέρι να γυρίσει το πόμολο. Άρχισε πάλι μέσα της, απότομα, να ακούγεται εκείνο το τραγούδι που την είχε συνοδεύσει κατά την είσοδό της. Γύρισε προς το μέρος του βιβλιοπώλη, κρατώντας την πόρτα μισάνοιχτη, επιτρέποντας στον αέρα να σηκώσει κάποια χαρτιά από τον πάγκο.
«Θα έρθω πάλι αύριο κύριε…», του είπε, «… την ίδια ώρα, όπως και σήμερα… Α, το όνομά μου είναι Μαίρη…»
Βγήκε στο πεζοδρόμιο κι έκλεισε άθελά της την πόρτα με δύναμη πίσω της. Τότε μόνο ο άντρας σήκωσε το κεφάλι προς το μέρος της, ή μάλλον στο σημείο που εκείνη έστεκε πριν μερικά δευτερόλεπτα και επιτέλους χαμογέλασε. Μια σελίδα χαρτιού, κατέβαινε από ψηλά, κάνοντας σλάλομ σε μια αόρατη πίστα στον αέρα.
Η νέα μέρα ξημέρωσε και ο κύριος Γιώργος – αυτό ήταν το όνομα του παλαιοβιβλιοπώλη – κοίταξε τον συννεφιασμένο ουρανό και την βροχή που είχε αρχίσει να φτιάχνει τα ποτάμια της στους δρόμους. Και φαινόταν ότι η βροχή θα γινόταν πολύ πιο δυνατή με το πέρασμα της ώρας.
Κάτι μέσα του τον έκανε να αγωνιά. Κάτι μέσα του τον έκανε να περιμένει το απόγευμα. Γέλασε στην σκέψη αυτή και κούνησε το κεφάλι δεξιά – αριστερά προσπαθώντας να αποδιώξει την εικόνα της νεαρής, θρασύτατης κοπέλας από τον νου του. Είχε πολλές δουλειές που τον περίμεναν για να ξοδευτεί σε τέτοιες σκέψεις. Και οι δουλειές δεν πήγαιναν τόσο καλά που να δικαιολογούν καθυστερήσεις και χάσιμο, γενικά, χρόνου.
Το μικρό καμπανάκι πάνω από την πόρτα χτύπησε, το ντιν – νταν του δυό φορές. Η Μαίρη έκανε την εμφάνισή της στο άνοιγμα μπαίνοντας διστακτικά και μούσκεμα από την βροχή, αυτής της βροχής που ο ήχος της ακουγόταν ρυθμικά απ’ έξω, προκαλώντας την υπνηλία με την τόση ρυθμικότητά της.
Ο κύριος Γιώργος καθισμένος στο γραφείο του και πάλι χωμένος στις στοίβες των βιβλίων και των χαρτιών, έκανε την χαρακτηριστική του κίνηση, κατεβάζοντας τα γυαλιά χαμηλά στη μύτη. Εργαζόταν πάνω σε κάτι διορθώσεις αλλά και σε μερικές παραγγελίες που μάλλον είχαν καθυστερήσει, αν έκρινε κανείς από την ταχύτητα με την οποία τις επεξεργαζόταν.
«Καλησπέρα…», ακούστηκε η φωνή της νεαρής κοπέλας.
«Καλησπέρα…», απάντησε εκείνος, δείχνοντας όμως ότι η αυστηρότητα της προηγούμενης μέρας είχε ελαφρά (;) υποχωρήσει. «Έξω γίνεται κατακλυσμός…» συνέχισε.
«Ναι, η αλήθεια είναι ότι βρέχει ασταμάτητα και παρατήρησα ότι η τέντα σας σε κάποιο σημείο έχει σκιστεί. Το νερό έκανε τα τζάμια της βιτρίνας χάλια…»
«Ναι, θα την φτιάξω μόλις μπορέσω αλλά εσύ…»
«Είχα πει ότι θα ερχόμουν την ίδια ώρα … αλλά καθυστέρησα … δυστυχώς… άργησα… ελπίζω να μην …», δεν αποτέλειωσε σαν είδε ότι ο άντρας είχε σηκωθεί και μπήκε σε ένα μικρό καμαράκι πίσω από το γραφείο. Κοίταξε γύρω της, μια ζέστη μέσα της την έκανε να νοιώσει όμορφα. Ο χώρος αυτός, με τα βιβλία του, τον ανεπαρκή κίτρινο φωτισμό του, τον δύστροπο ιδιοκτήτη του… κάτι της θύμιζαν ή καλύτερα κάτι την έκαναν να νοιώσει που ευχόταν μέσα της να το είχε ζήσει.
«Δεν έπρεπε να έρθεις…» της είπε, δίνοντάς της συγχρόνως μια μικρή λευκή πετσέτα που είχε φέρει από την μικρή κάμαρα. «Δεν έπρεπε…», ξανάπε, δίχως να πιστεύει σε αυτό που της έλεγε. «Γιατί ήρθες;»
Η Μαίρη άρχισε να σκουπίζει τα μαλλιά της με την πετσέτα και να τα τραβάει τούφες – τούφες. Και ήταν όμορφα εκείνα τα μαλλιά. Μαύρα σαν έβενος και γυαλιστερά, αντανακλούσαν το φως της λάμπας που κρεμόταν από την οροφή. Το παλαιοβιβλιοπωλείο, θύμιζε περισσότερο αρχές του αιώνα παρά την σημερινή εποχή. Απόλυτα πιστό και αφοσιωμένο στο εμπόρευμά του.
«Η αλήθεια είναι ότι μου αρέσει πολύ η βροχή, πάρα πολύ θα μπορούσα να πω! Όταν όμως δεν χρειάζεται να βγω από το σπίτι μου! Η πόλη γίνεται πολύ πιο δύσκολη, όταν οι δρόμοι της γίνονται ποτάμια από τα νερά. Δεν συμφωνείτε;»
«Οι Φθινοπωρινές μπόρες… μόνο που για Φθινόπωρο έπιασε και μπόλικο κρύο… πανάθεμά το» και κοίταξε έξω από την βιτρίνα, προς την μεριά του δρόμου.
«Δεν έχεις πια που να πατήσεις! Και έχεις και τα αυτοκίνητα να σε κάνουν λούτσα από πάνω μέχρι κάτω…»
Ο άντρας την πλησίασε και πήρε την πετσέτα από τα χέρια της. Την τίναξε χωρίς να καταλάβει την κίνησή του και άρχισε να την διπλώνει, αδιαφορώντας για την υγρασία της. Η κοπέλα γέλασε βλέποντας αυτή την κίνηση:
« Αφού πολλές μου έρχεται να κρατάω την ομπρέλα στο πλάι! Να έτσι…» κι έκανε μια κίνηση να δείξει το πώς, «… αντί να κρατάς την ομπρέλα ανοικτή πάνω από το κεφάλι σου ανοιχτή, την περιστρέφεις γύρω από την μέση σου, για να προστατεύσεις μια το μπροστινό, μια το πισινό, χα χα χα …» και λέγοντας αυτά, άρχισε να περιστρέφει την ομπρέλα με κωμικό τρόπο γύρω από την μέση της και τους γοφούς της, κάνοντας τον βιβλιοπώλη να ξεσπάσει σε ακράτητα γέλια. Του άρεσε αυτή η κοπέλα, του άρεσε το μπρίο της, η τσαχπινιά της, ενώ ταυτόχρονα διέκρινε μια εξυπνάδα και μια ειλικρίνεια να ξεχύνεται με την ανάλογη αφέλεια της ηλικίας της.
«Είναι απίστευτο, είναι απίστευτο…», την άκουσε να λέει.
«Σε λίγο θα χρειαζόμαστε δυο ομπρέλες …», της είπε ακολουθώντας κι αυτός το παιγνίδι (;) της. «Μόνο έτσι θα μπορούμε να κυκλοφορούμε…»
Η Μαίρη είχε σταματήσει να γυρνά την ομπρέλα γύρω της και έστεκε σοβαρή.
«Όταν γελάτε μοιάζετε με μικρό παιδί…», του είπε, «… το πρόσωπό σας αποκτά μια σπάνια και περίεργη αθωότητα…»
Αυτή η τελευταία φράση της, ήταν και η τροχοπέδη στην ευχάριστη αυτή νότα που είχε νοιώσει εκείνη τη στιγμή ο κύριος Γιώργος. Με μιας το πρόσωπό του σοβάρεψε, ξανάγινε εκείνος ο απόμακρος άντρας που ήταν την προηγούμενη μέρα.
«Νομίζω ότι η βροχή πρέπει να σταμάτησε…», της είπε.
Η Μαίρη έτρεξε με την αφέλεια της ηλικίας της προς την εξώπορτα και την μισάνοιξε:
«Ναι…», είπε, «… επιτέλους … σταμάτησε»
Ο κύριος Γιώργος είχε ξαναπάρει τη θέση του πίσω από το μεγάλο, ξύλινο, βαρυφορτωμένο του γραφείο και είχε πιάσει εκείνο το μισοφαγωμένο μολύβι στο χέρι.
«Μπορεί να ξαναρχίσει…», ακούστηκε η φωνή του, «… καλύτερα να περιμένεις»
«Ξέρετε… εχθές που σας μίλησα για την αγγελία…», πλησίασε κοντά του, «… θα ήθελα να εργαστώ. Όμως πέρα απ’ αυτό… όταν μπήκα μέσα… ένοιωσα μια παράξενη έλξη για… τον χώρο… σαν κάτι να με έδενε μαζί του… δεν ξέρω….», του είπε και κατέβασε το κεφάλι λες και είχε πει κάτι για το οποίο έπρεπε να ντρέπεται. Ο καταστηματάρχης χαμογέλασε με την επιμονή της κοπέλας και με αυτή την εξομολόγηση, «…που αν είναι αληθινή… τότε είμαι τυχερός», σκέφτηκε.
Της έδειξε το μέρος που ήταν τα πίσω δωμάτιο, εκείνη την πόρτα που πριν λίγο είχε φέρει την πετσέτα.
«Εκεί πίσω, έχω ένα μικρό κρεβάτι που ξεκουράζομαι κάποιες στιγμές. Σήμερα βρέχει είναι και αργά, δεν πιστεύω ότι θα βρεθεί κανένας τρελός ν’ αγοράσει παλιό βιβλίο. Εγώ θα ξαπλώσω λιγάκι», γύρισε το χέρι του τώρα σε μια μεγάλη στοίβα βιβλίων. «Αυτά είναι βιβλία … να αυτά, πρέπει να καταγραφούν σε εκείνο τον κατάλογο…», της έδειξε ένα μπλοκ με σκληρά εξώφυλλα, «… πριν τοποθετηθούν στα ράφια. Σε πληροφορώ ότι είναι αρκετή δουλειά αν ακολουθήσεις σωστά και χωρίς επιπολαιότητες τις οδηγίες του καταλόγου. Για να δούμε τι θα καταφέρεις…»
Την άφησε απότομα μόνη και γυρίζοντας την πλάτη του, εξαφανίστηκε στην μικρή πόρτα. Η Μαίρη άρχισε με ενθουσιασμό την καταγραφή ενώ στα αυτιά της, ήρθε πάλι εκείνο το τραγούδι, λες και ζούσε πάνω σε παλκοσένικο και η μουσική συνόδευε την έξοδο του πρωταγωνιστή. Άρχισε κι εκείνη να το σιγομουρμουρίζει:
…στα αυτιά μου θολή η φυσαρμόνικα φτάνει
και ο νους μου γυρνάει στα παλιά…
Δεν μπόρεσε να καταλάβει πότε πέρασε η ώρα. Το μόνο που κατάλαβε ήταν ότι τα βιβλία δεν είχαν τελειωμό και τα πόδια της είχαν αρχίσει να μουδιάζουν στους μηρούς. Κάθισε στο γραφείο και έκανε μια μικρή επιβεβαίωση, ή προσπάθησε να κάνει επιβεβαίωση σε αυτά που είχε σημειώσει. Τα μάτια της την πονούσαν και έβλεπε σχεδόν θολά. Άκουσε ένα θόρυβο στην πόρτα και σηκώθηκε προς τα εκεί, για να διαπιστώσει ότι ήταν ο αέρας που απλά έπαιζε με τα νεύρα της. Ξανακάθισε στο γραφείο και νόμισε πως τα γράμματα στο χαρτί είχαν αρχίσει να χορεύουν. Έτριψε τα μάτια της. Χωρίς να το καταλάβει, το μαύρο σύννεφο του ύπνου την τύλιξε και την πήγε στην αγκαλιά του Μορφέως.
Ο κύριος Γιώργος σηκώθηκε και πήγε στο γραφείο. Το θέαμα που αντίκρισε τον έκανε να χαμογελάσει και να σταθεί λίγα λεπτά παρατηρώντας την νέα κοπέλα που είχε ακουμπήσει το κεφάλι στο διπλωμένο χέρι της, πάνω στο έπιπλο.
«Τα νιάτα…», μουρμούρισε, «… τα νιάτα, πόση ομορφιά» και πλησίασε. Τέντωσε το χέρι να της χαϊδέψει τα μαλλιά, εκείνα τα κατάμαυρα μαλλιά της. Τελικά προτιμά να πάρει ένα βιβλίο από κει αντί για το χάδι που τόσο λαχταρούσε. «Τι ομορφιά…» επανέλαβε. Η στοίβα με τα βιβλία πέφτει με θόρυβο στο πάτωμα, κάνοντας την Μαίρη να τιναχτεί.
«Αχ Θεέ μου! σας ζητώ συγγνώμη … δεν το πιστεύω! Με πήρε ο ύπνος!»
«Ξημέρωσε ξέρεις, πώς να μη σε πάρει…»
Η Μαίρη είχε ήδη σηκωθεί όρθια και προσπαθούσε να καταλάβει τον χώρο γύρω της. Πρώτα το γραφείο, μετά τις στοίβες με τα βιβλία, τα άλλα τα πεσμένα κάτω στο πάτωμα, τα μολύβια δεξιά στη μεγάλη κυλινδρική τους θήκη, ο κύριος Γιώργος δίπλα της. Έκανε κάποιες βιαστικές σπασμωδικές κινήσεις να ταχτοποιήσει ότι είχε βάλει σε λάθος θέση. Πανικοβλήθηκε προς στιγμήν.
«Ουφ! Για να πω την αλήθεια τρόμαξα λιγάκι, φοβήθηκα πως έκανα κάποια ζημιά! Ευτυχώς όμως, κανένα βιβλίο δεν έπαθε τίποτα! Όλα είναι μια χαρά, ευχαριστώ Θεέ μου!»
«Δεν ήταν δικό σου το φταίξιμο που έπεσαν τα βιβλία κάτω. Εγώ κανονικά έπρεπε να σκύψω να τα μαζέψω, όχι εσύ…» κι έκανε μια κίνηση μα σκύψει, λυγίζοντας το αριστερό του γόνατο.
Η κοπέλα τον εμπόδισε, τραβώντας τον από την μασχάλη.
«Εγώ … μέχρι να πάρουν τη θέση τους στα ράφια, αυτός που τα καταγράφει έχει την ευθύνη τους. Και ύστερα… μου αναθέσατε… να τα προσέχω… όφειλα λοιπόν να μείνω ξάγρυπνη…»
«Και, … όταν πια τοποθετηθούν στα ράφια εξακολουθεί και πάλι κανείς να έχει την ευθύνη τους;»
«Τότε κάθε ευθύνη παύει και το μόνο που απομένει είναι…», σταμάτησε απότομα.
«Είναι;»
«Να παρακολουθεί διακριτικά και με σεβασμό τις ιστορίες τους»
Ακολούθησε μια ολιγόλεπτη σιωπή, με την χαμογελαστή Μαίρη να τακτοποιεί τα πεσμένα βιβλία.
Το καμπανάκι της πόρτας χτύπησε με εκείνο το γλυκό ήχο του. Ντιν – ντιν.
Ξημερώματα δεν είχε χτυπήσει ποτέ. Ένας νεαρός φάνηκε στο άνοιγμα της πόρτας που πάλευε να την κλείσει με εχθρό του τον αέρα αλλά και την μεγάλη κιθάρα που είχε κρεμασμένη στον ώμο του. Τελικά τα κατάφερε και γύρισε ένα χαμογελαστό πρόσωπο προς τους δυο κοντά στο γραφείο.
«Μαίρη…», είπε στην κοπέλα, «… ώστε αυτό είναι το βιβλιοπωλείο που μου έλεγες! Ευτυχώς, το βρήκα! Προς στιγμήν φοβήθηκα πως πήρα λάθος δρόμο…»
«Αντώνη…», είπε εκείνη
«Ω, συγγνώμη κύριε, δεν σας είδα. Καλη… καλημέρα δεν λέμε τώρα; Καλημέρα σας λοιπόν. Να σας συστηθώ. Αντώνης Προκοπίου, με την Μαίρη, είμαστε συμφοιτητές στη σχολή «Καλών Τεχνών». Από κει γνωριζόμαστε…» και γυρίζοντας το πρόσωπο προς την Μαίρη, της έκλεισε το μάτι.
Ο βιβλιοπώλης άπλωσε απρόθυμα το χέρι του και χαιρέτισε τον νεαρό «Χαίρω πολύ … κύριε».
ΑΓΙΑ ΣΚΟΝΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Η κοπέλα έδειξε να ενοχλείται από τα λόγια του Αντώνη. Κοκκίνισε και προσπάθησε συγκρατημένα να τον σταματήσει
«Αντώνη…» του είπε σφίγγοντας τα δόντια και τη γροθιά της σε μια προσπάθεια… να μην ξεφύγει. «Αντώνη», επανέλαβε με πιο αυστηρή φωνή.
Ο νεαρός σήκωσε αδιάφορα τον ώμο του προσπαθώντας να βολέψει την κρεμασμένη του κιθάρα που είχε αρχίσει να γλιστρά και σήκωσε το βλέμμα προς το ταβάνι και τα ψηλά ράφια. Παρατηρούσε τον χώρο και έβαλε το δάχτυλο σε ένα από τα βιβλία σαν να προσπαθούσε να βρει σκόνη.
«Νομίζω ότι είναι πολύ μικρός και παλιός αυτός ο χώρος…», είπε, «… για τα γούστα μου!», γέλασε με ένα ειρωνικό γέλιο, νομίζοντας ότι αυτό που είπε ήταν αστείο. «Η Μαίρη αντίθετα, είναι κολλημένη κύριε, με τα βιβλία. Νομίζω ότι θα της ταίριαζε πολύ ένας τέτοιος εργασιακός χώρος. Τι λέτε;»
Ο κύριος Γιώργος, έδειξε ενοχλημένος και το έδειξε με έμφαση, παίρνοντας ένα αδιάφορα αλαζονικό ύφος σαν απαντούσε: « Το παλαιοβιβλιοπωλείο κύριε…», έδωσε περισσότερο βάρος στη λέξη «κύριε», «… δεν είναι ένας εργασιακός χώρος. Ή αν θέλετε, δεν είναι ένας απλός εργασιακός χώρος…». Χαιρέτισε με το κεφάλι και απομακρύνθηκε από τους δυο νέους εκνευρισμένος πηγαίνοντας στο καταφύγιό του, την μικρή κάμαρα στο πίσω μέρος του μαγαζιού.
Η Μαίρη, αγριοκοίταξε για άλλη μια φορά τον επιπόλαιο και πολυλογά Αντώνη, να της λέει:
«Καλά, είναι λιγάκι «φρούτο» ο τύπος ή μου φαίνεται; Τι σόι αντίδραση ήταν αυτή; Σιγά τα λάχανα. Και τι είπα; Καλά! Μιλάμε για πολύ τζαζεμάρα απ’ ότι φαίνεται…»
«Δεν ήταν σωστό να του μιλήσεις έτσι. Κι επιπλέον, έπρεπε να μου το πεις ότι θα ερχόσουν. Αυτός ο χώρος δεν είναι για επισκέψεις!»
Ο Αντώνης, περπατούσε σε όλο το μαγαζί, την άκουγε, χωρίς να γυρίσει το βλέμμα του προς εκείνη. Ακουμπούσε όσα βιβλία έφτανε, εξακολουθούσε να κοιτάζει προς τα πάνω, έσπρωξε την μικρή σκάλα με τις ρόδες και κάθισε στην άκρη του γραφείου. Ένα μικρό αγαλματάκι, μια μικρή προτομή του Αισχύλου, κουνήθηκε επικίνδυνα, ταλαντεύτηκε λίγο και τελικά προτίμησε να σταθεί στη θέση του και πάλι, από το να γίνει κομμάτια στο πάτωμα.
«Αυτός ο χώρος, αγάπη μου γλυκιά, δεν είναι γενικώς για ανθρώπους. Είναι μουντός και καταθλιπτικός. Ένα φάντασμα της μνήμης δηλαδή!»
Η Μαίρη χαμογέλασε στο άκουσμα των λέξεων αυτών. Ο νεαρός μπροστά της που την αποκαλούσε ξεδιάντροπα σε εκείνο τον χώρο «αγάπη μου γλυκιά», είχε αρχίσει να την εκνευρίζει με την όλη στάση του και τα «μεγάλα» λόγια του.
«Το πρόβλημά σου Αντώνη, ήταν πάντα οι υπερβολές σου!»
«Και μετά σου λένε…», της απάντησε, «… ότι με ένα βιβλίο ταξιδεύεις! Ωραία, θα συμφωνήσω! Αλλά που, είναι το ερώτημα. Στον Κάτω Κόσμο! Οουου Παναγία μου, ανατρίχιασα! Να δες!» κι έτεινε το χέρι του με περιπαιχτική διάθεση, «… καλέ, τι βίτσια είναι αυτά; Εγώ, ούτε λεπτό δεν θα άντεχα εδώ μέσα…»
Η Μαίρη τέντωσε το χέρι προς την μεριά της εξώπορτας και του την έδειξε:
«Ωραία, τότε καλύτερα να φύγεις αγόρι μου…», του είπε ειρωνικά.
Ο Αντώνης, την κοίταξε ακίνητος για μερικά δευτερόλεπτα, κουνώντας το πόδι του που αιωρείτο κάτω από το γραφείο. Χαμογέλασε. Κούνησε συγκαταβατικά το κεφάλι, σαν να μην περίμενε αυτή την αντίδραση της κοπέλας, σε μια κίνηση που σήμαινε πιθανώς «πάει καλά» και με ένα τίναγμα πετάχτηκε όρθιος.
«Το βράδυ…» της είπε, «… θα μαζευτεί η παρέα στο γνωστό στέκι… θα παίξω κιθάρα. Αυτό ήρθα να σου πω. Εάν θέλεις έλα … θα χαρώ πολύ», την κοίταξε για μερικά δευτερόλεπτα σιωπηλός λες και περίμενε εκείνη τη στιγμή την απάντησή της, «… αντίο Μαίρη»
Η κοπέλα απλά τον χαιρέτισε με απότομο και ενδεικτικό της ενόχλησής της, τρόπο. Έκλεισε την πόρτα πίσω του με προσπάθεια αφού ο αέρας κράταγε γερή κόντρα.
Ο κύριος Γιώργος έκανε την εμφάνισή του από την μικρή κάμαρα που είχε καταφύγει, ακούγοντας το καμπανάκι της εξόδου. Κοίταξε δειλά, σαν να ήθελε να είναι σίγουρος ότι ο νεαρός τους είχε αφήσει σε εκείνη την «σκονισμένη ησυχία» τους.
«Έφυγε;», ρώτησε με σιγανή φωνή.
«Έφυγε…», του απάντησε η Μαίρη. «Έφυγε… ξέρεται … ο Αντώνης είναι πολύ αυθόρμητο παιδί … γι αυτό και εύκολα, μπορεί κανείς να τον παρεξηγήσει…»
Ο κύριος Γιώργος δεν έδειξε να πείθετε από την δικαιολογία της κοπέλας. Το βλέμμα του ήταν αρκετά επικριτικό.
«Νομίζω ότι είναι ώρα να πηγαίνεις κι εσύ… Χάρηκα για την γνωριμία…»
«Μα… γιατί, εγώ… δεν έκανα τίποτα… κάτι που να σας…’
Ο άντρας την έκοψε. Δεν ήταν ώρα για να ακούει τώρα διαμαρτυρίες και λόγια. Οι παραγγελίες του περίμεναν και έπρεπε να δουλέψει. Έπρεπε να δουλέψει απερίσπαστος και σοβαρά.
«Καλύτερα να φύγεις…», επανέλαβε, δείχνοντας ότι δεν σήκωνε αντίρρηση.
«Μα, εσείς χρειάζεστε υπάλληλο. Το βγάλατε στην αγγελία. Κι εγώ την είδα! Και ήρθα! Κι έκανα ότι μου ζητήσατε και νομίζω τα έκανα όλα σωστά. Δούλευα όλη τη νύχτα για να καταγράψω τα βιβλία. Δεν καταλαβαίνω… γιατί; Που έφταιξα;», φάνηκε να πνίγεται και μέσα της είχε ανάψει η φλόγα εκείνη της αδικίας. Νόμιζε ότι απέναντί της είχε, όχι τον προϊστάμενο μιας δουλειάς, έστω τον μελλοντικό προϊστάμενο, αλλά έναν άνθρωπο που την αδικούσε και προσπαθούσε να την μειώσει. Στηρίχτηκε με τα δυο χέρια τεντωμένα στο γραφείο και άρχισε να φωνάζει: «Γιατί; Που έφταιξα;»
Ο κύριος Γιώργος παρά το επιβλητικό του ανάστημα και την αγέρωχη ματιά του, μαζεύτηκε λίγο μέσα στα ρούχα του, άνθρωπος που δεν άντεχε σε ξεσπάσματα και υψηλών τόνων φωνές. Πρόσθεσε κι αυτό στα ελαττώματα της Μαίρης, τον πιθανά οξύθυμο χαρακτήρα της. Μοναχικός άνθρωπος εκείνος απεχθανόταν κάθε ακρότητα.
«Το είπα και στην αρχή της γνωριμίας μας, ότι ζητάω άντρα υπάλληλο και, μάλιστα, όχι νεαρής ηλικίας. Έτσι δεν είπα;»
«Πίστευα ότι…», του απάντησε και στάθηκε απέναντί του με ένα άγριο βλέμμα, αλλά και τους ώμους της σκυφτούς. Δεν πρόδιδε παράδοση, αλλά κούραση.
«Θεωρώ…», συνέχισε εκείνος, «… ότι έχω, τουλάχιστον, αυτό το δικαίωμα! Να επιλέγω δηλαδή, εγώ τους μελλοντικούς μου υπαλλήλους»
«Είστε σκληρός και άδικος. Το πρόβλημά σας δεν είναι ο υπάλληλος, αλλά εσείς ο ίδιος! Δεν ξέρετε να ανοίγεστε στους ανθρώπους. Δεν μπορείτε, πλέον, να τους νοιώσετε!», του απάντησε. Τα μάτια της είχαν κοκκινίσει και η πίεση που ένοιωθε μέσα στην καρδιά της, ήταν ανυπόφορη. Έφερε το χέρι στο λαιμό της και με την άκρη των δαχτύλων της έπιασε τον σφυγμό της που χτύπαγε σαν ταμπούρλο. Σήκωσε το κεφάλι ψηλά σαν να κοίταγε την οροφή και ανάγκασε έτσι ένα δάκρυ να τρέξει πάνω στο μάγουλό της.
«Είστε ένα φάντασμα…», συνέχισε, «… ζηλεύετε τους νέους! Ναι, ναι, … αυτό είναι! Ζηλεύετε τους νέους, τους ζηλεύετε αφόρητα! Τους ζηλεύετε, γιατί αυτοί έχουν ακόμα καρδιά! Έχουν αφέλεια! Έχουν τρέλα! Έχουν επιείκεια! Αυτό, δηλαδή, που δεν έχετε εσείς πια. Ζείτε κλεισμένος και εγκαταλελειμμένος σ’ αυτόν τον μουντό και καταθλιπτικό χώρο! Δεν κάνετε τίποτα για να τον αλλάξετε… τίποτα! Τον κρατάτε έτσι μουχλιασμένο κι αραχνιασμένο, όπως είναι η ψυχή σας. Αιχμάλωτη μέσα στην σκοτεινιά και το κενό της. Ναι! Σας είπα ότι χρειαζόμουνα δουλειά. Δεν σας το έκρυψα!», τα κόκκινα μάτια της είχαν αρχίσει να κλαίνε τώρα, τα αναφιλητά ανέβλυζαν ασταμάτητα από μέσα της, «… όμως θα μπορούσα ν’ αγαπήσω αυτό τον χώρο … να τον αγαπήσω πολύ. Κι ας είμαι νέα… κι ας μην είμαι άντρας!»
Σταμάτησε απότομα προσβεβλημένη από την ίδια της την στάση πιότερο παρά από την αρνητική, αποκαρδιωτική απάντηση του άντρα μπροστά της. Άνοιξε την εξώπορτα με το μπουφάν στο χέρι, δεν ήθελε να καθυστερήσει άλλο εκεί μέσα για να το φορέσει και έκλεισε την πόρτα πίσω της. Το βουητό του αέρα πρόλαβε να ακουστεί σαν βόμβος στα αυτιά του κυρίου Γιώργου, το καμπανάκι χτύπησε πάλι επιβεβαιώνοντας την αποχώρηση. Ο άντρας κοίταζε με άδειο βλέμμα την ξύλινη πόρτα. Χωρίς να καταλάβει πως, πετάχτηκε με λύσσα προς τα ράφια και με μανία άρπαξε όσα βιβλία μπορούσε, τα πέταξε κάτω, στο πάτωμα. Κάθισε στο γραφείο και άρχισε κι εκείνος να μιμείται την κοπέλα στο κλάμα. Πόσα χρόνια είχε να κλάψει όπως έκλαψε εκείνο το πρωινό! Οι προτομές του Αισχύλου και του Σαίξπηρ πάνω στο γραφείο έμοιαζαν να τον κοροϊδεύουν. Με μια κίνηση τις κομμάτιασε στον απέναντι τοίχο.
Η Μαίρη και ο Αντώνης συναντήθηκαν στο πάρκο, εκεί που και οι δυό απολάμβαναν τις συνευρέσεις τους, χωρίς να αγχώνονται από τα αυτοκίνητα και τους βιαστικούς ανθρώπους της πόλης. Μακριά από βιτρίνες καταστημάτων, από φανάρια και σειρήνες ασθενοφόρων και περιπολικών της αστυνομίας – παράξενο πως, αλλά δεν ακουγόταν ο ήχος της πόλης εκεί – κάθισαν σε ένα παγκάκι, αφού και η μέρα ήταν ήπια και ευνοούσε … την εξοχή. Ναι, όπως το έλεγε το πάρκο αυτό η Μαίρη, ήταν η μικρή της εξοχή.
«Ε, άνοιξέ το πια…», της είπε ο Αντώνης με ανυπομονησία, «… άνοιξέ το βρε Μαιρούλα, τι το πασπατεύεις τόση ώρα; Αμάν, θα σκάσω από την περιέργειά μου…»
Η κοπέλα, κράταγε πολύ ώρα τώρα τον φάκελο που της είχε δώσει ο φίλος της και τον έπαιζε στο χέρι της. Μια τον πέρναγε μέσα από τα δάχτυλα, μια τον δίπλωνε στα δύο, τον ξεδίπλωνε πάλι με αργές κινήσεις, τον κοίταγε και μετά έστρεφε το βλέμμα στον Αντώνη.
«Μα, καλά…», του είπε, «… πως έγινε αυτό; Μοιάζει απίθανο, δεν μπορώ να το πιστέψω!»
Ο νεαρός δίπλα της είχε μια χαρούμενη έκφραση και η ανυπομονησία του φαινόταν καθαρά στις κινήσεις αλλά και στα μάτια του.
«Μα, που σου φαίνεται το απίθανο βρε κορίτσι μου; Αφού σου λέω, περνούσα τυχαία απ’ έξω. Ούτε κι εγώ ξέρω που στα κομμάτια με είδε, έτσι όπως ζει, εκεί μέσα σαν τον ρακοπόντικα. Βγήκε τρέχοντας στο δρόμο, με φώναξε και μου είπε να σου δώσω αυτό το γράμμα. Φυσικά είναι τόσο ακοινώνητος και μονόχνοτος, που ούτε ένα «καλημέρα τι κάνεις» δεν μου είπε. Παρά μονάχα: «αυτό είναι για την δεσποινίδα Μαίρη, παρακαλώ να της το δώσετε πάραυτα!»
«Πως ήταν;»
«Να σου πω… στα χάλια του! Πως θέλεις να είναι ένας άνθρωπος που αναβιώνει τη ζωή του ανθρώπου των σπηλαίων; Μέχρι και η φωνή του…»
«Θεέ μου!»
«Αυτή κι αν είναι σπηλαιώδης! Άντε τώρα, άνοιξέ το, έλα, έλα. Θα αργήσουμε, μην ξεχνάς πως σε λίγο αρχίζει το μάθημα. Πάντως κυρία μου…», της είπε ειρωνικά, «… τώρα που το ξανασκέφτομαι πρέπει να μου χρωστάς χάρη, πρέπει να με ευγνωμονείς. Εάν δεν περνούσα συμπτωματικά από κει, έξω από κείνο το μαυσωλείο, δεν θα κρατούσες τώρα αυτό το πολυσήμαντο γράμμα. Ελπίζω να μου το ξεπληρώσεις αυτό κάποια μέρα, ωραία μου κυρία…»
Η Μαίρη χαμογέλασε και έκανε μια καταφατική κίνηση με το κεφάλι. Πήρε το φάκελο στην άκρη των δαχτύλων της και τον προστάτεψε από μια απότομη κίνηση που έκανε ο Αντώνης να της τον πάρει. Γελούσαν και οι δυό τώρα, αν και φάνηκε πως τα χέρια της κοπέλας δεν ήταν και τόσο σταθερά. Ούτε και η ίδια καταλάβαινε τον λόγο αυτής της τόσο μεγάλης πια, συγκίνησής της.
Προσπάθησε να διαβάσει δυνατά, «απ’ έξω σου», όπως της είπε ο Αντώνης. Η φωνή της ακούστηκε λίγο βραχνή και τα γράμματα δεν τα έβγαζε καθαρά, αν και η επιστολή ήταν καλογραμμένη. Ο Αντώνης δίπλα της, σήκωσε όλο σημασία το ένα φρύδι: «Θα τα καταφέρεις τελικά να το διαβάσεις … Χριστέ μου»
«Δεσποινίς Μαίρη καλημέρα σας. Ελπίζω, δηλαδή, ότι θα είναι μέρα όταν θα λάβετε το γράμμα αυτό. Εάν αγοράσατε το σημερινό φύλλο της εφημερίδας, θα διαπιστώσατε ότι στη νέα αγγελία που καταχώρησα, ζητάω γυναίκα υπάλληλο και μάλιστα ιδιαιτέρως νεαρής ηλικίας, όπως εσείς, για να εργαστεί στο παλαιοβιβλιοπωλείο. Θεώρησα καλό και σωστό, να λάβετε γνώση επ’ αυτού, για να πράξετε αναλόγως και όπως επιθυμείτε. Με τιμή Γιώργος Νικολάου, Παλαιοβιβλιοπώλης»
Η Μαίρη σταμάτησε την ανάγνωση και δεν είχε καμιά διάθεση να συζητήσει για το θέμα αυτό με κανένα. Σήκωσε τα μάτια στον ουρανό, λες και ζητούσε από το «Θείον», βοήθεια. Η φωνή του Αντώνη την επανέφερε στην πραγματικότητα.
«Ε! Καλά! Ο τύπος είναι πραγματικά UFO… και πολύ UFO μάλιστα! Μόνο αυτός θα ενεργούσε έτσι, μόνο αυτός. Δεν πιστεύω μετά από τον τρόπο που σου συμπεριφέρθηκε, να θέλεις να ξαναπάς. Ε; Βρε Μαιρούλα μου, τι κόλλημα έχεις φάει με αυτόν τον Φράγκενσταϊν;»
«Φυσικά και θα πάω…» του είπε, ενώ με το χέρι σκούπιζε τα δάκρυά της που έτρεχαν ασταμάτητα στα μάγουλά της, «… φυσικά και θα πάω. Αχ, Αντώνη, αν μπορούσες να καταλάβεις τι νιώθω…»
«Τι νιώθεις; Κι εσύ; Μπορείς να με καταλάβεις; Τι… νιώθω για…»
«Εάν δεν σε καταλάβαινα βρε κουτέ μουσικέ, θα καθόμουν τώρα εδώ μαζί σου;»
Τον αγκάλιασε και σηκώθηκε, παρακινώντας τον να φύγουν. Έτριψε τα μπράτσα, είχε αρχίσει να κάνει λίγο κρύο και έπιασε την παλάμη του. έφυγαν προς τη μεριά της ψυχοφθόρας πόλης, πιασμένοι χέρι – χέρι.
Η Μαίρη, άνοιξε την πόρτα που πάλι έτριξε για καλωσόρισμα και που πάλι, χτύπησε το καμπανάκι της με εκείνο τον ανάλαφρο ήχο του. Μπήκε διστακτικά μέσα και προσπάθησε να συνηθίσει στο χαμηλό φωτισμό του χώρου. Κανείς δεν υπήρχε στο γραφείο, ούτε και στις μεγάλες βιβλιοθήκες, μόνο που το φως από το καμαράκι, ήταν αναμμένο. Στο πάτωμα κι αυτό της προκάλεσε έκπληξη, ήταν πεταγμένα πολλά βιβλία και χαρτιά, λες και κάποιος άνεμος είχε κάνει τη βόλτα του εκεί με την μανία της καταστροφής άσβεστη στα σωθικά του. Ξαφνιασμένη πισωπάτησε και προσπάθησε να μην ακουμπήσει και καταστρέψει κάποιο βιβλίο.
Ο θόρυβος από την πόρτα της μικρής κάμαρας την έκανε να κοιτάξει για δεύτερη φορά προς τα κει. Ο κύριος Γιώργος εμφανίστηκε λες και έκανε την παρουσία του ξαφνικά σε θεατρική σκηνή, με τα χέρια γεμάτα με κάποιους δερματόδετους τόμους. Την είδε και προχώρησε προς το μέρος της.
Στάθηκαν σε κοντινή απόσταση, όρθιοι, χωρίς να πουν λέξη για αρκετή ώρα, κοιτώντας ο ένας μέσα στα μάτια της άλλης, σαν δέντρα που είχαν φυτρώσει δίπλα – δίπλα. Την σιωπή έσπασε η κοπέλα:
«Καλησπέρα… σας ευχαριστώ πολύ για το γράμμα… αληθινά… είμαι πολύ χαρούμενη»
«Καλησπέρα…»
«Δεν ξέρω αν έχω αυτό το δικαίωμα… αλλά θα ήθελα να σας ζητήσω… συγ…»
Ο άντρας την κοίταξε ακόμα πιο διεισδυτικά και μετά κούνησε το χέρι στον αέρα:
«Δεν χρειάζεται … ε, ε, ε… σκέφτηκα… να εδώ και μέρες, δηλαδή, … πως το παλαιοπωλείο χρειάζεται μια ανακαίνιση… ως προς την καταγραφή και την επανατοποθέτηση των βιβλίων στα ράφια. Γι αυτό…», ξερόβηξε για να καθαρίσει τον λαιμό του, «… γι αυτό και θεώρησα καλό να κατεβάσω όλα τα βιβλία από τα ράφια. Και… και να τα … ρίξω στο πάτωμα»
Η Μαίρη του χαμογέλασε και έδειξε κι εκείνη προς τα πεσμένα βιβλία:
«Ασφαλώς, καλά κάνατε. Ακριβώς το ίδιο θα έκανα κι εγώ… αν φυσικά είχα δικό μου παλαιοβιβλιοπωλείο… Ω! είναι πραγματικά ανυπόφορο να ανεβοκατεβαίνει κανείς, όλη την ώρα, τη σκάλα για να φτάσει στα πιο ψηλά ράφια. Τι πιο φυσικό να επιδιώξει αμεσότερη πρόσβαση στα βιβλία, ρίχνοντάς τα στα πάτωμα. Πραγματικά πολύ έξυπνη κίνηση! Μπράβο σας που το σκεφτήκατε… αλλά τι λέω, με τέτοια πείρα που έχετε…»
«Αν λοιπόν δεν έχετε κάποια αντίρρηση, μπορούμε να αρχίσουμε και από σήμερα. Την ανακαίνιση εννοώ, … φυσικά … θέλω να πω, … πως από σήμερα … προσλαμβάνεστε …», έκανε μεγάλη προσπάθεια να το πει, λες και προσπαθούσε να λύσει εκείνο τον κόμπο στο λαιμό του που τον τυραννούσε τόση ώρα, «… στο παλαιοβιβλιοπωλείο… ως υπάλληλος, συγγνώμη, ως συνεργάτης μου ήθελα να πω»
«Ως συνεργάτης, όχι ως υπάλληλος;», τον ρώτησε και μια σχεδόν παιδική έκπληξη φάνηκε στο πρόσωπό της.
«Ο υπάλληλος… είναι… πώς να το πω, απλώς απαραίτητος. Ο συνεργάτης όμως όμως… είναι … είναι πολύτιμος!»
«Σας ευχαριστώ πολύ κύριε Γιώργο. Σας ευχαριστώ».
Η Μαίρη έδειξε αρκετά προβληματισμένη, άγνωστο γιατί και σοβαρή. Σκέφτηκε την δουλειά που είχαν μπροστά τους, κοίταξε ξανά τα βιβλία και προσπάθησε να σκεφτεί κάτι που να ήταν αντάξιο της εμπιστοσύνης που της έδειχνε. Κάτι προοδευτικά ωραίο και εύκολο στη διαχείριση του.
«Λοιπόν, λέω να ξεκινήσουμε, δημιουργώντας στοίβες εδώ στο πάτωμα, ανάλογα με το θέμα που πραγματεύονται τα βιβλία. Τι λες;»
Η κοπέλα έκανε πως σκεφτόταν, κάτι που δεν ήταν αλήθεια, μουρμούρισε μια ακαταλαβίστικη λέξη, χτύπησε με τον δείκτη της την άκρη της μύτης και σαν να είχε καταλήξει σε μια απόφαση του είπε:
«Σύμφωνοι, σας είπα και πριν, καταπληκτική ιδέα το … πάτωμα. Δεν βρίσκω άλλη λύση εκτός από τον τρόπο που προτείνετε…» και λέγοντας αυτό, σκουπίζει με μια γρήγορη κίνηση τα μάτια της, να μην την δει ο παλαιοβιβλιοπώλης. Μέσα στο χαμηλό φως που αγωνιζόταν να φτάσει στις γωνιές του χώρου, γονατισμένοι ο Κύριος Γιώργος και η Μαίρη, άρχισαν να φτιάχνουν στοίβες από βιβλία.
«Λοιπόν είναι εκπληκτικό πόσα βιβλία χωράει το παλαιοβιβλιοπωλείο. Δεν θα μπορούσα να φανταστώ ποτέ τον θησαυρό που κρύβει μέσα του! Φανταστικό!»
«Σου αρέσει ο χώρος;»
Η Μαίρη τον κοίταξε και έβγαλε ένα βαθύ αναστεναγμό καθώς του χαμογελούσε γλυκά. Κάθισε στο πάτωμα και δίπλωσε την μακριά της φούστα δίπλα από τα πόδια της.
«Δεν πρόκειται απλώς για τον χώρο…»
«Αλλά;»
«Νομίζω πως εδώ μέσα … χτυπάει η ψυχή και το … μυαλό σας…»
Ο άντρας γέλασε και πρόσεξε ότι η κοπέλα μιλούσε σοβαρά, χωρίς διάθεση να τον ειρωνευτεί, όπως έκανε ο Αντώνης ο φίλος ης, αλλά και πολλοί άλλοι στο παρελθόν. Όλοι αυτοί που τον αποκαλούσαν κάτι μεταξύ παλαιολιθικού ανθρώπου και δεινόσαυρου. Εκείνη δεν το έκανε αυτό. Και μάλιστα έδειχνε να σέβεται το γεγονός ότι το μαγαζί ήταν αυτός ο ίδιος.
«Και πως … ηχούν αυτοί οι χτύποι … κατά την γνώμη σου;», την ρώτησε, με πραγματικό ενδιαφέρον.
«Ω! Όταν ήμουν μικρή, ζούσα συνεχώς με την ιδέα του θανάτου!»
«Του θανάτου;»
«Είναι φοβερό… δεν βρίσκετε; Μπαίνοντας στην εφηβεία, οι κρίσεις πανικού γίνονταν όλο και πιο έντονες. Η μόνη μου καταφυγή … ήταν τα λουλούδια. Έκανα συλλογή από άνθη»
«Τα λουλούδια είναι μια ανάσα ζωής…», της είπε, ενώ κανονικά ήθελε να πει: «πόσο τα μισώ τα λουλούδια…»
«Ναι. Την πρώτη φορά που μπήκα σε ανθοπωλείο, ο ανθοπώλης με ρώτησε: «τα λουλούδια δεσποινίς μου, προορίζονται για νέο άνθρωπο ή για ηλικιωμένο;». Τότε κι εγώ έκπληκτη ρώτησα: «Γιατί, τι διαφορά έχει. Ποια είναι η διαφορά;». Εκείνος με ένα εντελώς φυσιολογικό τρόπο, απάντησε: «Καμία, καμία απολύτως. Απλά, δεσποινίς μου, ήθελα να γνωρίζω τα αισθήματά σας, τις διαθέσεις σας, αν προτιμάται, πριν αγγίξετε αυτά τα ζωντανά πλάσματα.»
«Αλλιώς αγγίζει κανείς κάτι, όταν προορίζετε για νέο άνθρωπο και αλλιώς όταν … για ηλικιωμένο;»
«Αλλιώς αγγίζει κάτι κανείς, όταν αισθάνεται ο ίδιος νέος και, αλλιώς, όταν αισθάνεται γερασμένος, όταν έχει γεράσει η ψυχή του…»
«Κι εσύ… τι του απάντησες;»
«Τα λουλούδια προορίζονταν για ηλικιωμένο. Τότε εκείνος χαμογέλασε και είπε: « Φροντίστε δεσποινίς μου, την επόμενη φορά, τα λουλούδια να απευθύνονται σε νέο άνθρωπο». Η Μαίρη σήκωσε ένα βιβλίο από το πάτωμα και έκοψε απότομα την κουβέντα της λες και είχε προσβάλλει τον μεσήλικο συνομιλητή της. «Φυσικά … τα λουλούδια προορίζονταν για μένα…», συμπλήρωσε μετά από μερικά δευτερόλεπτα.
«Ξαναπήγες σε αυτό το ανθοπωλείο;»
«Ναι, την άλλη μέρα κιόλας. Αυτή τη φορά ο ανθοπώλης, δεν με ρώτησε τίποτα. Μ’ άφησε εντελώς μόνη μου να διαλέξω τα λουλούδια που θα αγόραζα. Όταν ήρθε η ώρα να πληρώσω, του είπα: «Σήμερα κύριε, δεν με ρωτήσατε αν τα λουλούδια μου προορίζονταν για νέο ή για ηλικιωμένο άνθρωπο». Τότε εκείνος με κοίταξε και απάντησε με την ίδια φυσικότητα που τον χαρακτήριζε: «Μα, σήμερα δεσποινίς μου, είναι ολοφάνερο ότι τα λουλούδια σας, προορίζονται για σας!»
«Και μετά;»
«Και μετά… πήγα σπίτι. Πέταξα κάτω στο πάτωμα αυτά που είχα αγοράσει την προηγούμενη μέρα και στην θέση τους… έβαλα τα καινούργια»
Ο άντρας την κοίταγε επίμονα τώρα. Χαμογέλασε με την απάντησή της, την τόσο απλή απάντηση που του είχε δώσει.
«Μαίρη, πιστεύεις ότι όλα αυτά τα βιβλία που … κείτονται στο πάτωμα, θα μπορούσαν … μπορούν δηλαδή να τοποθετηθούν σε καινούργιες θέσεις;»
«Ασφαλώς και το πιστεύω…»
«Πριν από μερικές μέρες είχες πει… ότι αυτό τον χώρο θα μπορούσες … να τον αγαπήσεις…»
«Ναι, αυτό είχα πει…»
«Γιατί;»
«Γιατί… κάτω από το σκοτεινό πέπλο θανάτου που έχει καλύψει τα πάντα… βλέπω… πώς να το πω… βλέπω να κρύβεται ένα εκτυφλωτικό φως…»
Το μεγάλο ρολόι στον τοίχο, σχεδόν αόρατο για κάποιον που δεν ήξερε την ύπαρξή του, άρχισε να χτυπά πολλές φορές. Ο δρόμος απ’ έξω είχε σιωπήσει και κανένας δεν κυκλοφορούσε, εκτός από τον αέρα που έπαιζε με τα καπάκια των κάδων σκουπιδιών και τα σκουπίδια στην άκρη των πεζοδρομίων. Τα δέντρα είχαν αρχίσει να χάνουν τα φύλλα τους και τα πέταγαν όπου μπορούσαν, αρκεί να κάνουν απελπισμένους τους οδοκαθαριστές της επόμενης μέρας.
«Μαίρη… νομίζω ότι πρέπει να πηγαίνεις… είναι αργά, αρκετά αργά πια… τα λέμε αύριο», της είπε με χαμηλή φωνή.
«Έχετε δίκιο … πρέπει να πηγαίνω. Νομίζω ότι πρέπει να πηγαίνω… καλύτερα… θα έρθω αύριο, την ίδια πάλι ώρα…»
Σηκώθηκαν και οι δυό όρθιοι. Η Μαίρη φόρεσε το μπουφάν της με μια λίγο αδέξια κίνηση, σηκώνοντας το δεύτερο χέρι πάνω από τον ώμο, κάτι που έκανε τον κύριο Γιώργο να χαμογελάσει. Και μάλιστα βρίσκει την δύναμη να της χαμογελάσει πατρικά.
«Ωραία! Τα λέμε αύριο λοιπόν», της είπε, «… δεν χρειάζεται να μου μιλάς στον πληθυντικό. Το όνομά μου είναι Γιώργος, σκέτο Γιώργος, έτσι; Καληνύχτα λοιπόν Μαίρη…»
«Καληνύχτα! Αύριο … Γιώργο, δεν θα αργήσω…»
Έφυγε και το μικρό καμπανάκι χτύπησε πάλι. Ο κύριος Γιώργος προσπάθησε να κρατήσει την τελευταία εικόνα της κοπέλας. Κλείδωσε την πόρτα, έσβησε τα πολλά φώτα και άφησε μόνο ένα φωτιστικό αναμμένο πάνω στο μικρό τραπέζι που είχε τοποθετήσει τις λίστες των «Ιστορικών». Κάθισε στο πάτωμα, στο σχεδόν σκοτεινό πάτωμα και ξαφνικά έσκυψε το κεφάλι προς τα κάτω. Κάτι μέσα του αντιστεκόταν σε αιώνιες αντιρρήσεις και ιδέες. Χωρίς να το καταλάβει, τον πήρε ο ύπνος. Έπεσε σε λήθαργο εκεί που καθόταν, βουτηγμένος μέσα σε ένα ανεξήγητο ιδρώτα.
Άκουσε το τρίξιμο του πατώματος, σαν κάποιος να περπατούσε ελαφρά, από το άνοιγμα της πόρτας της μικρής κάμαρας.
«Ποιος είναι εκεί;», φώναξε ζαλισμένος λίγο από τον ύπνο. «Ποιος είναι εκεί;», επανέλαβε
Μια ψιλόλιγνη γυναίκα, μια κοπέλα, σαν αιθέρια ύπαρξη, άρχισε να περπατάει προς το μέρος του. Ανακάθισε τρομαγμένος. Η κοπέλα φορούσε ένα μακρύ, λευκό φόρεμα. Προχώρησε λίγο ακόμα και στάθηκε όρθια, πολύ κοντά του, κοιτάζοντάς τον με λυπημένο ύφος. Έτεινε το χέρι και το πλησίασε σε απόσταση μερικών πόντων από το μέτωπό του.
«Χριστίνα…», φώναξε και πετάχτηκε όρθιος και φανερά ταραγμένος, προσπαθώντας με κόπο να πάρει ανάσα.
«Χριστίνα… Χριστίνα μου! Ήρθες τελικά!», φώναξε και πετάχτηκε ολόρθος, έκπληκτος και ταραγμένος. «Σε περίμενα παιδί μου… σε περίμενα. Τόσο καιρό σε περίμενα…»
«Το ξέρω πατέρα… το ξέρω. Άργησα;»
«Ναι… άργησες … πάντα αργούσες Χριστίνα μου… Ω Χριστίνα μου …θα κάτσεις λίγο ε; Μη φύγεις γρήγορα παιδί μου … έχουμε χρόνο…»
«Δεν έχω χρόνο πατέρα… ήρθα για λίγο… απλά για να σε δω… και μετά … πρέπει θα φύγω»
«Θεέ μου τι όμορφη που είσαι! Πόσο καιρό έχω να σε δω!», της είπε και την πλησίασε. Άνοιξε τα χέρια και την αγκάλιασε. Την έκλεισε σφιχτά στην αγκαλιά του να νοιώσει εκείνη την κατάδική του στιγμή. Μη του την πάρει κανείς, μη μείνει ξανά μόνος. «Μου έλειψες, μου έλειψες πολύ…»
«Μη κλαις πατέρα … δεν κάνει να κλαις. Πρέπει να συνηθίσεις…»
«Δεν μου είπες ποτέ τίποτα Χριστίνα… αν μου μιλούσες… ίσως να…», απάντησε χωρίς να μπορέσει να τελειώσει την φράση του.
«Είχα πάρει την απόφασή μου πατέρα. Τώρα είμαι ήρεμη. Αυτό πρέπει να κάνεις κι εσύ… να ηρεμίσεις…»
«Από κείνη τη μέρα παιδί μου, όλα είναι… σαν να μην υπάρχουν. Σαν να χάθηκε ο κόσμος στη στιγμή. Τίποτα δεν υπάρχει πια… τίποτα…»
«Ο κόσμος… ο κόσμος είμαστε εμείς, πατέρα… Όλος ο κόσμος είμαστε εμείς. Θυμάσαι τι μου έλεγες όταν ήμουνα μικρή; Δεν υπάρχει πιο σημαντικό πράγμα από την εμπιστοσύνη και την αγάπη για τον κόσμο. Αυτή νικάει τα πάντα κι επιστρέφει στις δικές μας ζωές, σαν θεϊκό δώρο. Που είναι η αγάπη σου πατέρα; Που είναι η εμπιστοσύνη σου; Εσύ ήσουν πάντα δυνατός!»
«Ζήτησέ μου ότι θέλεις παιδί μου. Ότι θέλεις … και θα το κάνω»
«Θέλω, … θέλω να σου δώσω αυτό πατέρα. Θυμάσαι τη φυσαρμόνικα που μου είχες χαρίσει κάποτε; Θέλω να την κρατήσεις … Τώρα που φεύγω… σου ανήκει… είναι δική σου…»
Ο βιβλιοπώλης, σήκωσε τα χέρια και έπιασε την μικρή γυαλιστερή φυσαρμόνικα. Έτρεμε και παραλίγο να του πέσει. Την κράτησε όμως σφιχτά, την έφερε στο μέτωπό του και λες μεταλάμβανε «τα Άγια των Αγίων» και μουρμούρισε κάτι σαν προσευχή.
«Θέλω να συνεχίσεις πατέρα, άκου… άκου πατέρα… εκείνο το τραγούδι… το θυμάσαι; Εκείνο το τραγούδι που χορεύαμε μαζί και γελούσαμε… Πόσο όμορφα ηχεί το τραγούδι μας πατέρα! Πόσο όμορφα! Άκου…»
«Την ώρα που δένουν τα πλοία στο λιμάνι
και βγαίνουν οι φαντάροι στη στεριά
στα αυτιά μου θολή η φυσαρμόνικα φτάνει
και ο νους μου γυρνάει στα παλιά
Δεν ήμουν στη χώρα των θαυμάτων η Αλίκη
ποτέ δεν έζησα σε κόσμους μαγικούς
ένα λιμάνι, ένας καημός η Σαλονίκη
κι ότι κι αν λένε παραμύθια, μην τ’ ακούς»
Η κοπέλα σήκωσε τον πεσμένο πατέρα της και του έπιασε το αριστερό του χέρι. Στριφογύρισε στον χώρο γύρω του και τον παρέσυρε σε αυτόν τον στροβιλισμό, σε αυτόν τον άγνωστο, παλιό τους χορό. Ο μεσήλικας άντρας δεν ένοιωθε να πατάει στο ξύλινο πάτωμα από κάτω του. Βλέπει τα πόδια του να αιωρούνται και να γίνονται σχεδόν διάφανα. Στροβιλιζόταν στηρίζοντας το χωρίς βάρος σώμα, της πιο αγαπημένης ύπαρξης στη ζωή του. Το ταβάνι, φαντάζει απελπιστικά χαμηλό και τα βιβλία, οι ακίνητοι και αμίλητοι θαυμαστές του χορού τους. Και ο χρόνος… είδε με την άκρη του ματιού του τους δείκτες του ξύλινου ρολογιού να τρέχουν και να γυρίζουν με ταχύτητα. Προσγειώθηκε με δύναμη, λες και τα μάγια είχαν απότομα τελειώσει. Τα πόδια του ξανάγιναν θνητά και η γήινη έλξη, αισθητή.
Στην αγκαλιά του δεν κρατούσε τίποτα, κανένα σώμα, καμιά ελπίδα παρθενογένεσης.
Με δυνατή φωνή, η λευκοφορεμένη κοπέλα, η μεγάλη του αγάπη, είχε αρχίσει να απομακρύνεται προς το βάθος από όπου είχε έρθει. Γύρισε και τον κοίταξε για μια τελευταία (;) φορά.
«Αντίο πατέρα!», του είπε. «Να θυμάσαι, ότι τίποτα στον κόσμο δεν μπορεί να μας χωρίσει. Τίποτα! Θα είμαστε για πάντα μαζί! Για πάντα…», μέχρι που η μορφή της εξαϋλώθηκε και χάθηκε.
Τώρα το πρόσωπο του σκυμμένου στο πάτωμα άντρα, αποπνέει ηρεμία και γαλήνη. Στο χέρι του η φυσαρμόνικα γυαλιστερή, απομεινάρι της ανάγκης του.
Η ΑΓΙΑ ΣΚΟΝΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Η κυρία Παπακώστα! Μια γυναίκα γύρω στα πενήντα πέντε, με βαμμένα ξανθιά μαλλιά, που όλο διαμαρτυρόταν, γιατί η μέση της είχε πάψει να είναι «δαχτυλίδι», εδώ και πολλά χρόνια. Μουρμούριζε και γκρίνιαζε για αυτό συνέχεια, παραβλέποντας ότι όλη την ημέρα κάτι μασούλαγε, ρίχνοντας τις ευθύνες (για άγνωστο λόγο), στους άλλους. Λες και όλοι οι άλλοι την ανάγκαζαν να τρώει και να παχαίνει.
«…δεν ξέρω τι να κάνω πλέον με αυτό το κορίτσι!», συνέχισε, ενώ ένα μικρό μπακλαβαδάκι εξαφανιζόταν στο στόμα της και συνθλιβόταν από τα κιτρινισμένα, λόγω τσιγάρου, δόντια της. «Μα σε ποιόν να έμοιασε, ήθελα να ‘ξερα! Εγώ στην ηλικία της είχα μια απόλυτα φυσιολογική ζωή. Αυτό το παιδί, αντιθέτως! Είναι και οι παρέες της βλέπεις! Τις προάλλες…»
Ο κύριος Παπακώστας, ο κύριος Λευτέρης Παπακώστας, γύρισε την σελίδα της εφημερίδας του, χωρίς ν’ ακούει και πολλά απ’ αυτά που του έλεγε η «ερίτιμος» σύζυγός του. «Λες η Γιουβέντους να κερδίσει την Κυριακή…», σκεφτόταν, με την μεγάλη όμως μαεστρία να δείχνει τάχα ενδιαφέρον για τα λόγια της. Ευτραφής κι αυτός, έμπορος και «αυτοδημιούργητος», όπως συχνά καυχιόταν, κοσμικός επιχειρηματίας, έπινε το τσάι του (σικ), ενώ στο κρυστάλλινο τασάκι έκαιγε ένα πούρο εισαγωγής.
«… ήρθε στο σπίτι αυτός ο συμφοιτητής της…», συνέχισε η ξανθιά κυρία απτόητη, «… τι βρωμιάρης Θεέ μου! Μ’ ένα σκούφο στο κεφάλι του, που ποιος ξέρει, πόσο καιρό έχει να το λούσει! Και μια κιθάρα κρεμασμένη στον ώμο του! Θεέ και Κύριε! Μείνανε κλεισμένοι στο δωμάτιό της, πάνω από δυό ώρες. Εγκεφαλικό κόντεψα να πάθω…»
«Να μην τρως πολλά γλυκά, σου το έχω ξαναπεί…», απάντησε ο κύριος Λευτέρης, χωρίς να έχει ακούσει και πολλά.
«Λευτέρη με κοροϊδεύεις; Για το κορίτσι μας σου μιλάω. Κάνε λίγο την θυσία να ακούσεις…»
«Μάλιστα, μάλιστα…», απάντησε λίγο ειρωνικά εκείνος, διπλώνοντας την εφημερίδα στα δυο. «Λοιπόν;»
«Λέω εγκεφαλικό κόντεψα να πάθω…»
«Αλλά δεν έπαθες…»
«… ειλικρινά τι του βρίσκει, δεν μπορώ να καταλάβω…»
«Ποιού;», ρώτησε ο άντρας.
«Α, μου φαίνεται ότι δεν άκουσες τίποτα από αυτά που σου είπα… του συμφοιτητή της λέω…»
«Α, μάλιστα, αυτού με την κιθάρα…»
Η κυρία Παπακώστα θεατρινίστικα έκανε τον σταυρό της που, έστω και κάτι είχε ακούσει ο άντρας της. Άνοιξε το κουτί με τις χρυσές κορδέλες και ξεφυσώντας σαν ασθμαίνουσα ατμομηχανή, καταβρόχθισε ένα γεμιστό με λικέρ, σοκολατάκι.
«Θέλεις να μου πεις ότι … συνευρέθηκε ερωτικά μαζί του, αγαπητή μου; Αυτό θέλεις να μου πεις;»
«Που να ξέρω χρυσέ μου…», του απάντησε ειρωνικά κουνώντας το κεφάλι πέρα δώθε. «Δεν κοιτούσα και από την κλειδαρότρυπα!»
Ο κύριος Παπακώστας έδειξε να φουντώνει. Επιτέλους είχε συνειδητοποιήσει αυτά που τόση ώρα προσπαθούσε η γυναίκα του να του πει. Το πρόσωπό του κοκκίνισε με μιας και η εικόνα της κόρης του να έχει σεξουαλικές περιπτύξεις πάνω στο κρεβάτι της, στο δικό του σπίτι, με εκείνο τον νεαρό που φορούσε σκούφο, τον είχε κάνει έξαλλο. Έψαξε στο τραπεζάκι δίπλα του να βρει τα χάπια του. Όχι ότι του έκαναν τίποτα, αλλά και μόνο στην ιδέα της λήψης τους, ο οργανισμός του ηρεμούσε.
«Μα είσαι μητέρα της που να πάρει! Την τρέλα μου! Δεν θα σου το έλεγε;»
Βρήκε τα χάπια του και ήπιε δυο μαζί. Το νερό του «κάθισε» στο λαιμό και άρχισε να βήχει.
«Σώθηκες! Και πρόσεχε! Θα πνιγείς!», του είπε ατάραχη. «Μη φωνάζεις έτσι όταν τρως ή όταν πίνεις νερό. Εκατό φορές σου το έχω πει! Ω! Θεέ μου. Τι με βασανίζεις έτσι την κακομοίρα!», του είπε βαδίζοντας πάνω – κάτω στο περίπου, αν και κακόγουστο, πολυτελές σαλόνι. «Σε πληροφορώ, πως εχθές το βράδυ, δεν ήρθε στο σπίτι να κοιμηθεί…» κι έβαλε επιτηδευμένα τα κλάματα.
«Δεν το πιστεύω… την τρέλα μου μέσα. Και που πέρασε την νύχτα της; Με αυτόν τον βρωμιάρη;»
«Μου είπε… στο παλαιο… απ’ αυτό…»
«Στο παλαιο… απ’ αυτό; Τι μου λες μωρέ; Την τρέλα μου!», αυτή η τελευταία έκφραση ήταν η αγαπημένη του όταν ήθελε να βρίσει, «… τρελάθηκες; Τι είναι αυτό;»
«Σε ένα παλιοβιβλιοπωλείο… ή κάτι τέτοιο μου είπε. Τέλος πάντων! Που θες να ξέρω εγώ; Μα τι ρωτάς κι εσύ! Συχνάζω εγώ σε τέτοια μπανάλ μέρη;»
«Όχι… εσύ μεγάλωσες στο χωριό σου με όπερες και μπαλέτα…», της είπε τελείως απαξιωτικά, «… και τι έκανε εκεί;»
«Πήγε να ζητήσει δουλειά. Θεέ μου, έτσι… τουλάχιστον μου είπε» και με αυτό, έπεσε στην πολυθρόνα της, σχεδόν λιπόθυμη, μισολιπόθυμη που έλεγε κι εκείνη, προλαβαίνοντας όμως να βάλει το χέρι της στο ασημένιο κουτί με τις χρυσές κορδέλες.
«Μα αυτό είναι από τα άγραφα! Εδώ δεν προσβάλλει μόνο τον εαυτό της, αλλά και την οικογένειά της. Την τρέλα μου μέσα… Εμάς δηλαδή! Τους γονείς της… Ακούς σε παλιοβιβλιοπωλείο! Λες και δεν έχει να πληρώσει το νοίκι της η κόρη του Παπακώστα, με τ’ όνομα! Και, ύστερα, τι σόι εργασιακός χώρος είναι αυτός; Είναι μέρος αυτό για νέα κορίτσια; Λες και είναι καμιά γεροντοκόρη! Ε, αυτό πάει πολύ. Δεν…»
Η κουβέντα κόπηκε στη μέση με την είσοδο στο σαλόνι της Μαίρης. Ο κατακόκκινος πατέρας και η μπουκωμένη με σοκολατάκια μάνα, γύρισαν προς την πόρτα του μεγάλου δωματίου.
«Καλημέρα…» τους είπε βιαστικά. Φορούσε ένα τζιν παντελόνι και μια μπλούζα κλειστή στο λαιμό. Το μπουφάν ήταν στρατιωτικού στυλ, θυμίζοντας έντονα … μαχητικό στέλεχος του ΚΚΕ.
«Καλημέρα…», απάντησε ο κύριος Παπακώστας με σφιγμένα χείλια. «Για πού το βάλαμε πρωί – πρωί;»
«Δεν θα πάρω πρωινό μαζί σας… δεν προλαβαίνω. Πρέπει..», είπε αρπάζοντας μια φρυγανιά από το τραπέζι, «… να πάω στο παλαιοβιβλιοπωλείο, γιατί θ’ αργήσω… Θα τα πούμε το μεσημέρι»
Η φωνή του πατέρα της ακούστηκε βαριά, λίγο βραχνή, αν και έβηξε δυο – τρεις φορές και απότομη:
«Μάλιστα… πολύ ωραία! Να σε παρακαλέσουμε τουλάχιστον, η μητέρα σου κι εγώ, όταν απευθύνεσαι σε μας, να έχεις την ευγενή καλοσύνη να μας κοιτάζεις στα μάτια;»
«Πατέρα… δεν έχω χρόνο… Ειλικρινά… βιάζομαι…», του είπε κάνοντας συγχρόνως και μερικά βήματα προς την πόρτα. «Δεν είμαι υπάλληλος πατέρα, είμαι συνεργάτης… θα το πίστευες; Ο παλαιοβιβλιοπώλης είναι πολύ ξεχωριστός και ευαίσθητος άνθρωπος! Είμαι πολύ τυχερή που τον γνώρισα! Τυχερή κι ευτυχισμένη!»
Αυτά ήταν και τα τελευταία της λόγια. Έφυγε και κατά λάθος χτύπησε την πόρτα, ενώ κάποια λόγια από τον κύριο, αλλά και την κυρία Παπακώστα, δεν μπόρεσαν να βγουν έξω μέχρι τα αυτιά της.
«Μέγας είσαι Κύριε… και θαυμαστά τα έργα Σου…», είπε η γυναίκα λίγο ψευδά, αφού το σοκολατάκι δεν άφηνε και πολύ χώρο στο στόμα της.
«Από το στόμα μου το πήρες αγαπητή μου…»
Οι δυο άντρες ήταν η ενσάρκωση των Λόρελ και Όλιβερ2, αφού ο ένας ήταν ψηλός, γεμάτος κι επιβλητικός, ενώ ο άλλος, αδύνατος και κοντός. Πάντως και οι δυο είχαν πολύ γερά σώματα αν και φαίνονταν να ανήκουν στην τέταρτη ίσως και την πέμπτη νιότη τους. Αρκετά παρακμιακοί τύποι, με την ανάλογη γλώσσα, αλλά και την πρέπουσα άγνοια σε θέματα βιβλίων. Από νωρίς το πρωί, είχαν αρχίσει να τοποθετούν σε κούτες τα βιβλία που βρίσκονταν σε στοίβες στο πάτωμα. Η αλήθεια ήταν πως ένοιωθαν αυτό τον απαιτούμενο σεβασμό για τους τόμους που έπιαναν και η τοποθέτηση στις κούτες, ήταν αρκετά προσεκτική.
Ο κύριος Γιώργος, αμέτοχος σε όλο αυτό που έβλεπε να γίνεται μπροστά του, είχε καθίσει στο γραφείο του και τους παρακολουθούσε χωρίς σχεδόν να μιλάει για τίποτα. Η μικρή λάμπα δίπλα του ήταν αναμμένη, αφού τα σύννεφα στον ουρανό, δεν άφηναν το φως του ήλιου να φωτίσει επαρκώς τον χώρο.
«Αλήθεια, πόσο καιρό έχετε το παλαιοβιβλιοπωλείο κύριε;», ρώτησε ο ψηλός και γεμάτος άντρας, χωρίς να σηκώσει το βλέμμα του προς το γραφείο. Σκούπισε τον ιδρώτα του και συνέχισε να τοποθετεί τα βιβλία, χωρίς να ενδιαφέρετε για τους τίτλους.
«Περίπου τριάντα…», απάντησε ο κύριος Γιώργος.
Η φωνή του δεύτερου άντρα συνέχισε την ερώτηση που μάλλον ήθελα να κάνει ο φίλος του: «Κι αν επιτρέπεται κύριε, πως και πήρατε την απόφαση να δωρίσετε ολόκληρη την συλλογή σας; Όλη αυτή τη συλλογή…», είπε και έδειξε όλο τον χώρο με τα βιβλία στο πάτωμα. «Μπορεί να μην έχω ιδιαίτερη σχέση με την μόρφωση και τα βιβλία, μπορώ όμως να φανταστώ ότι αυτά στοιχίζουν μια ολόκληρη περιουσία», είπε και γύρισε προς τον συνάδελφό του με ένα πονηρό βλέμμα, κλείνοντάς του το ένα μάτι.
«Στα νέα χέρια στα οποία θα περιέλθουν σύντομα αυτά τα έργα, θα είναι πολύ πιο χρήσιμα απ’ ότι αν παραμείνουν στα δικά μου. Η αποστολή τους για μένα, έφτασε πια στο τέλος της»
«Μα εσείς κύριε μιλάτε σαν να πρόκειται να αποδημήσετε «εις τόπον χλοερόν και δροσερόν…», τόπον αναπαύσιμον! Δεν είστε ντε και τόσο μεγάλος! Μερικά χρόνια περισσότερα από μας μπορεί να έχετε κι εμείς αισθανόμαστε πολύ … νέοι και δυνατοί…», γέλασε εννοώντας τα πιο πρόστυχα πράγματα που δεν μπορούσε να πει.
«Η απόφασή μου αυτή, αγαπητέ μου, δεν έχει να κάνει με την ηλικία μου. Αλλά με την εξέλιξη κάποιων πραγμάτων στη ζωή μου…»
«Πάντως δεν είναι και εύκολο κανείς να αποχωρίζεται πράγματα που τον συνόδευαν τριάντα χρόνια τώρα, μια ζωή δηλαδή!», έστριψε ένα τσιγάρο και το άναψε με την απάθεια του ανθρώπου που όλα τα βλέπει ρουτίνα, «Εγώ δηλαδής, να πούμε κύριε, εργάζομαι για χρόνια σαν χαμάλης. Έτσι για το μεροκάματο. Μελετηρός δεν ήμουν… ποτέ! Μια ζωή, τελευταίος μαθητής, κουμπούρας δηλαδή. Και από τους πιο άτακτους στην τάξη! Όμως… έχω κι εγώ τις ευαισθησίες μου…»
Η φωνή του συναδέλφου του στις μετακομίσεις ακούστηκε κοροϊδευτική: «Αλήθεια; Και τι ευαισθησίες έχεις εσύ, βρε παλιόσκυλο και δεν τις καταλάβαμε ποτέ…;»
«Τι θέλεις ρε; Εξυπνάδες πουλάς τώρα; Κάνω συλλογή από μπουκάλια… παντός είδους μπουκάλια. Έχω χιλιάδες είδη στην αποθήκη του σπιτιού μου κύριε…»
«Ε, βέβαια…» , του απάντησε σηκώνοντας μια κούτα με βιβλία που φάνηκε από την έκφραση του προσώπου του ότι ήταν αρκετά βαριά, «… μόνο τις μπύρες που κοπανάς κάθε μέρα φτάνουν για να τις συλλέγεις»
«Στην πραγματικότητα…», είπε ο κύριος Γιώργος, «… η συλλογή πραγμάτων, ξεκινάει από μια, υποσυνείδητα εγωιστική διάθεση του ανθρώπου για κατοχή. Αργά ή γρήγορα, όμως, μπορεί να αποκτήσει κοινωνικό πρόσωπο και να αποτελέσει πολύτιμη προσφορά για την ανθρωπότητα»
Το γέλιο του αχθοφόρου, ακούστηκε δυνατό και μάλλον μελαγχολικό:
«Χα – χα – χα, συγγνώμη κύριε, με όλο το σεβασμό, αλλά πιστεύετε ότι τα μπουκάλια αυτού του αχρείου, του βρωμιάρη, μπορούν να είναι χρήσιμα για την ανθρωπότητα; Αυτός δεν είναι χρήσιμος, ούτε για τον ίδιο του τον εαυτό, χα – χα – χα»
«Μην τον ακούτε κύριε, εγώ συμφωνώ απόλυτα με την άποψή σας! Αργά ή γρήγορα, και τα δικά μου μπουκάλια, θα βρουν το δρόμο του και θα δοξαστούν!»
Ο ψηλός εργάτης είχε καθίσει πάνω σε ένα κασόνι και ήπιε από ένα θερμός μια γουλιά από κάποιο υγρό. Πρέπει να ήταν οινόπνευμα, αν έκρινε κανείς από το πλατάγιασμα της γλώσσας του και το βαθύ αναστεναγμό του. Άναψε κι αυτός ένα τσιγάρο από ένα πλακέ πακέτο, αφού πρώτα το χτύπησε ελαφρά, ανάποδα να «καθίσει» ο καπνός. Πήρε περισπούδαστο ύφος και γέλασε:
«Μμμμ! Σιγά καλέ, μη μας το λες! Η δόξα φτιάχτηκε για σένα! Άντε… κουνήσου και βάλε κανένα βιβλίο στα κουτιά. Δεν θα κρατάμε εδώ και δέκα ώρες τον κύριο όρθιο, για να αγορεύεις εσύ για τα μπουκάλια σου»
«Κύριε…», συνέχισε ο έτερος «Καππαδόκης», «… πιστεύετε ότι οι άνθρωποι εκτιμούν πάντα αυτό που τους δίνεται; Να, εσείς για παράδειγμα… δίνετε τόσα βιβλία, λέτε να πιάσουν τόπο;»
«Μην τον ακούτε κύριε… Γιώργο, άρχισε πάλι τις παπαρδέλες του! Βλέπω δεν κρατιέσαι με τίποτα σήμερα αγόρι μου!»
Ο κύριος Γιώργος χαμογέλασε με τα λαϊκά αυτά πειράγματα των δυο εργατών:
«Αυτή η αγωνία, θα υπάρχει πάντα. Όμως αν το καλοσκεφτούμε, στην πραγματικότητα, τίποτα δεν μας ανήκει. Και όσο πιο γρήγορα το συνειδητοποιήσουμε, τόσο πιο ευτυχείς θα αισθανόμαστε»
«Ωραία, λοιπόν», είπε ο ψηλός, «Ηρέμισες τώρα; Τα μπουκάλια σου πολύ γρήγορα, θα αλλάξουν χέρια…», γέλασε με νόημα, « … άντε και απ’ ότι φαίνεται τελειώσαμε εδώ. Έχουμε τίποτα άλλο να πακετάρουμε;»
Ο κύριος Γιώργος, κοίταξε ολόγυρα στον σκοτεινό χώρο και κούνησε το κεφάλι αρνητικά
«Όχι παιδιά, σας ευχαριστώ πολύ…»
«Ωραία λοιπόν, τα φορτώνουμε στο φορτηγάκι και φεύγουμε. Χάρηκα πολύ για την γνωριμία κύριε. Τα σέβη μου…»
«Άντε ρε…», ακούστηκε από την πόρτα ο συνάδελφός του, «… άντε, οι χαιρετούρες σε μάραναν, πανάθεμα σε! Δεν κοιτάς τα χάλια σου! Άντε! Φόρτωσε στην πλάτη σου κανένα κουτί να φεύγουμε. Χα χα χα… άκου εκεί … χαιρετούρες και ρεβεράντζες! Χα χα χα και τα μπουκάλια… που τα βάζεις;»
Με το γέλιο, έριξε και μια σπρωξιά στον συνάδελφό του που παραπάτησε. Σκόνταψε σε ένα μικρό σκαμνάκι, παραλίγο να πέσει κάτω και κράτησε την ισορροπία του στο τσακ, μαζί με το φορτωμένο στον ώμο του μεγάλο κουτί. Το φορτηγάκι, άναψε την μηχανή του με την τρίτη προσπάθεια και γέμισε όλο το πεζοδρόμιο με ένα μεγάλο, μαύρο σύννεφο καυσαερίων. Θα νόμιζε κανείς ότι όλα τα σπίτια θα έβγαιναν μαύρα από κει, όπως και οι διαβάτες που είχαν την ατυχία να περπατούν εκεί. Ένα λαϊκό τραγούδι ακούστηκε από το εσωτερικό του αυτοκινήτου και οι δυό εργάτες σαν συντονισμένοι, έβγαλαν και άναψαν τσιγάρο.
Η ΑΓΙΑ ΣΚΟΝΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
Κλώτσησε ένα μεγάλο κομμάτι χαρτί που ο αέρας είχε κολλήσει στην γάμπα της κι έκανε ένα βήμα προς την πόρτα του μαγαζιού. Την άνοιξε με τα μάτια μισόκλειστα, λες και προσπαθούσε ν’ απολαύσει το τρίξιμο των μεντεσέδων και το ανάλαφρο καμπανάκι. Ντιν – ντιν, άκουσε και κάτι στην καρδιά της, κάτι γλυκό και ρομαντικό, σκίρτησε.
Ο χώρος που μπήκε όμως, ο χώρος με τα χιλιάδες βιβλία, ήταν τώρα διαφορετικός. Ένας χώρος κενός, άδειος. Το φως λιγοστό, αν και τώρα απλωνόταν πιο εύκολα στις γωνιές και δυο επιδαπέδιες λάμπες, αναμμένες, σκόρπιζαν μικρά – μικρά κομμάτια ζεστασιάς ολόγυρα.
Κοίταξε γύρω της σαστισμένη και λίγο πανικόβλητη. Ο κύριος Γιώργος καθόταν στην άκρη, εκεί που είχε τραβήξει το μικρό του, ξύλινο γραφείο. Κράταγε μια παλιά πίπα, σαν τα τσιμπούκια των ναυτικών και κοίταζε τον αρωματικό καπνό που ανέβαινε προς το ταβάνι, δίνοντας στον κόσμο ακαταλαβίστικα, παράξενα σήματα. Γύρισε το κεφάλι προς την κοπέλα, που ακίνητη και σοκαρισμένη, τον κοίταγε αμίλητη.
«Μαίρη…», της είπε, «… πόσο χαίρομαι που σε βλέπω!»
«Μα… μα… Γιώργο, πως… πως άλλαξε έτσι… Θεέ μου… που πήγαν όλα τα βιβλία;»
«Έλα μικρή μου, έλα να κάτσουμε εδώ…», της έδειξε ένα μικρό τραπεζάκι που δεν ήξερε κι εκείνη ότι υπήρχε, αφού μόνιμα ήταν καλυμμένο από βιβλία και χαρτιά, «… έφτιαξα νοσταλγική ατμόσφαιρα με αυτά τα κεριά…», έβγαλε από την τσέπη του δυο κεριά και τα άναψε, «… πήρα και ένα μπουκάλι κρασί… πρέπει να είναι καλό… Chateau Peymouton γράφει… μάλιστα…» και σηκώθηκε να φέρει ποτήρια από την μικρή κάμαρα, «… έτσι για να το γιορτάσουμε…»
«Η αλήθεια είναι ότι… όσο περισσότερο περνάει η ώρα, τόσο πιο πολύ … μ’ αρέσει. Τελικά η διαφορετικότητα που παρουσιάζει ο χώρος… μ’ αρέσει…», επανέλαβε».
«Και αυτά τα κεριά…! Τι ρομαντικά Θεέ μου! Όλα εκπέμπουν μια μυστηριώδη γοητεία, σήμερα το βράδυ…»
Ο άντρας χαμογέλασε προφανώς ικανοποιημένος από την απάντησή της και της έδωσε ένα ποτήρι που είχε γεμίσει με το κόκκινο κρασί.
«Στην γνωριμία μας Μαίρη…»
«Στην γνωριμία μας … Γιώργο…»
Ήπιαν μια γουλιά από το κρασί τους και ο κύριος Γιώργος, σήκωσε το ποτήρι ψηλά, αν και το φως ήταν χαμηλό, να δει την διαύγεια του. Το κούνησε αμίλητος και πλατάγισε την γλώσσα.
«Δεν είναι κακό…», είπε τελικά, «… μάλλον καλό θα το χαρακτήριζα» και ήπιε άλλη μια γουλιά
Η κοπέλα συμφώνησε μαζί του και άδειασε το ποτήρι της. «Ξέρω ότι έπρεπε να το πιώ σιγά – σιγά, αλλά δεν ξέρω τι με έπιασε, δίψαγα μάλλον μου φαίνεται…» και σκούπισε τα χείλη της με την ανάποδη της παλάμης της. «Πάντως είναι πολύ ωραίο…», συμπλήρωσε.
«Μαίρη… αποφάσισα ότι είναι κατάλληλη στιγμή, να δωρίσω την συλλογή μου…»
«Μα… γιατί… δεν καταλαβαίνω… δεν μου είχες πει τίποτα!»
«Δεν σου το είχα πει… σκόπιμα! Ήθελα να φανεί σαν έκπληξη. Ελπίζω να τα κατάφερα…»
«Ω! Μα βέβαια Γιώργο, ούτε συζήτηση. Ακόμα προσπαθώ να εγκλιματιστώ στη νέα κατάσταση. Μπράβο σου πάντως! Αυτή ήταν μια πολύ γενναία απόφαση, όπως ακριβώς γενναίος είσαι κι εσύ! Είμαι σίγουρη ότι πολλοί άνθρωποι θα σ’ ευγνωμονούν γι αυτή σου την ενέργεια»
«Μαίρη μου! Μαίρη μου! γλυκιά μου Μαίρη…! Ήξερα ότι θα συμφωνούσες…!»
«Τι ήταν αυτό που σε έκανε να χαρίσεις τα βιβλία σου; Είμαι περίεργη να μάθω»
Ο άντρας την κοίταξε και φάνηκε ένα βλέμμα θλιμμένο, ένα βλέμμα γεμάτο έλλειψη.
«Πρέπει να φύγω Μαίρη μου… πρέπει να φύγω»
«Πρέπει να φύγεις;», τον ρώτησε η κοπέλα με αγωνία και περιέργεια, «… να φύγεις, να πας που; Γιατί;»
«Μαίρη θέλω να σου πω. Ήθελα πάντα να σου πω… ότι… Από την πρώτη στιγμή που μπήκες… εδώ, είχα την αίσθηση ότι ήσουν η κόρη μου που είχε έρθει να μ’ επισκεφθεί. Η κόρη μου … ξέρεις… αυτοκτόνησε … πριν από χρόνια»
«Ω! Κύριε Γιώργο… συγγνώμη Γιώργο ήθελα να πω…»
«Γι αυτό όταν ήρθες και μου ζήτησες δουλειά … φοβήθηκα ότι δεν θα μπορούσα ν’ αντέξω. Θα λύγιζα από το βάρος της συγκίνησης και των αναμνήσεων. Δεν είμαι τόσο… δυνατός, όσο νομίζεις, Μαίρη μου. Όχι – όχι … δεν είμαι τόσο δυνατός…»
Η κοπέλα δεν ήξερε τι να πει. Ήθελε να βρει κάποια λόγια παρηγοριάς, κάποια λόγια που θα μπορούσαν να αναπτερώσουν τις ελπίδες του για ζωή. Πήγε να του χαϊδέψει το κεφάλι, σήκωσε το χέρι, αλλά μετάνιωσε, νοιώθοντας ότι θα ήταν πολύ θεατρικό, πολύ ψεύτικο. Τελικά αποφάσισε να μιλήσει την αλήθεια, ή τουλάχιστον αυτή την αλήθεια που εκείνη πίστευε:
«Είσαι πολύ δυνατός Γιώργο. Ο πιο δυνατός άνθρωπος που γνώρισα ποτέ στη ζωή μου. Έχω δει πολλούς ανθρώπους, πίστεψέ το αυτό, αν και θα το αμφισβητήσεις λόγω της ηλικίας μου. Αλλά πραγματικά έχω γνωρίσει και δει, πολλούς ανθρώπους. Άλλοι είχαν μεγάλες περιουσίες και πολλά λεφτά, άλλοι είχαν μεγάλα και σεβαστά ονόματα, άλλοι είχαν την ικανότητα να κάνουν ανεπανόρθωτο κακό όπου ήθελαν, δυνατοί όμως δεν ήταν. Δεν μπορούσαν ν’ αποχωριστούν το μέσα τους, τα πιστεύω τους, την ίδια τους την ειλικρίνεια…»
«Νομίζω ότι υπερβάλεις…»
«Υπερβάλω;», γέλασε ένα αυθόρμητο και από καρδιάς γέλιο. «Νομίζεις ότι έναν που έχει λεφτά, μπορείς να τον κάνεις να ελεήσει; Ή ένας που έχει την άνεση να καταστρέψει, μπορείς νομίζεις να τον αναγκάσεις ή να τον πείσεις να κάνει το καλό;», γύρισε προς τη μεριά των άδειων ραφιών και σα να έδειχνε με τα μάτια τον κενό χώρο… «Είσαι ο πιο δυνατός άνθρωπος στον κόσμο Γιώργο…», επανέλαβε.
Ο ηλικιωμένος άντρας προσπάθησε να μη δακρύσει. Όλη η στάση του, το κόκκινο του προσώπου του, το σφίξιμο των χεριών, τα λίγο πρησμένα μάτια, μαρτυρούσαν ότι κάποιος μπορεί να κλάψει και χωρίς δάκρυ και χωρίς αναφιλητά. Μέσα του το αίμα κόχλαζε. Δεν περίμενε αυτή την κριτική ματιά, την επιλεκτική δικαιολόγηση της Μαίρης. Ευχαρίστησε σιωπηλά τον Θεό ή ότι είναι Θεός, για την ευτυχία που του χάρισε. Την ευτυχία να την γνωρίσει…
«Μαίρη…», της είπε με χαμηλή φωνή, «… θέλω να μου υποσχεθείς … ότι θα συνεχίσεις να είσαι έτσι. Πάντα έτσι… να μην αλλάξεις ποτέ και για τίποτα. Επίσης θα ήθελα να σου δώσω αυτό…»
«Μια φυσαρμόνικα… μια παλιά φυσαρμόνικα! Ευχαριστώ Γιώργο, σ’ ευχαριστώ πολύ»
Πήρε την φυσαρμόνικα που γυάλιζε στο κίτρινο φως της λάμπας και την έσφιξε με τα δυό της χέρια στο στήθος. Γέλασε και μουρμούρισε «ευχαριστώ», λες και της είχε κάνει δώρο κάτι πανάκριβο και σπάνιο.
«Η γνωριμία μας Μαίρη, μοιάζει με μια γλυκιά, νοσταλγική μελωδία… να… άκου… μια μελωδία που… ήρθε από το παρελθόν, ήχησε για λίγο στο τώρα, στο παρόν και που δεν θα ξεχαστεί ποτέ. Ήταν σαν παλιά φυσαρμόνικα, σαν άγια σκόνη…»
Η κοπέλα τον άκουγε (;), με κομμένη την ανάσα. Τώρα καταλάβαινε γιατί συνδέθηκε τόσο πολύ με αυτόν τον άνθρωπο σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα. Τώρα κατάλαβε γιατί μπορούσε να τον αποκαλέσει «Γιώργο», έτσι σκέτα, εκείνο, το ντροπαλό, φύσει – θέσει, κορίτσι. Ήταν δειλή, το ήξερε. Ήταν γενναίος, το κατάλαβε. Τώρα είχε γίνει και το παν γι αυτήν, ο οδηγός της, ο υποστηρικτής της, ο πατέρας που πάντα ήθελε. Σκέφτηκε τον κύριο Παπακώστα και ένοιωσε να αγαπά ακόμα περισσότερο τον … Γιώργο. Έβγαλε το δαχτυλίδι που φορούσε στο μεσαίο δάχτυλο του αριστερού της χεριού και του το έδωσε:
«Είναι δικό σου…»
«Τι ωραίο δαχτυλίδι είναι αυτό !»
«Είναι το δαχτυλίδι της φιλίας μας»
Ο παλαιοβιβλιοπώλης πήρε το κόσμημα στο χέρι του και το έτριψε με τα δάχτυλα. Η στιγμή ήταν πολύ φορτισμένη και απειλούσε με συναισθηματική έκρηξη.
«Είμαι πολύ ευτυχισμένος Μαίρη, δεν θα μπορούσα να φανταστώ πιο τρυφερό αποχαιρετισμό…»
«Γιώργο… πρέπει να φύγεις στ’ αλήθεια; Πότε θα γυρίσεις;»
Ο άντρας την κοίταξε βαθιά μέσα στα μάτια. Ήταν ένα παράξενο βλέμμα, μια φωτιά κι ένα σπινθηροβόλημα που ήθελε απεγνωσμένα να βγει, να μη σβήσει μόνη της.
«Πρέπει να φύγω κορίτσι μου… έχω ξεκινήσει ήδη το ταξίδι μου. Είναι μια ώρα τώρα που ταξιδεύω. Μόλις έρθουν τα μεσάνυχτα… θα βρίσκομαι πολύ μακριά…»
«Γιώργο… Ω! Θεέ μου! Τι έκανες;», σηκώθηκε αλαφιασμένη και τρέμοντας έκανε να τρέξει προς το μικρό έπιπλο που ήταν το τηλέφωνο δίπλα από το γραφείο. «Που είναι το γαμημένο το τηλέφωνο…», φώναξε με όλη της την δύναμη. «Να καλέσω ένα ασθενοφόρο… την αστυνομία… κάτι…»
Ήταν τόσο πανικόβλητη που δεν έβλεπε την συσκευή του τηλεφώνου μπροστά της. Σκόνταψε σε μια παρατημένη κούτα, πήγε να πέσει και στηρίχτηκε στην άκρη του γραφείου, πέφτοντας με τόση δύναμη που έσπασε το τζάμι στην άκρη. Κόπηκε και άρχισε το αίμα να κυλά, δημιουργώντας μια πιο εκρηκτική κατάσταση και μεγαλύτερο πανικό.
«Μαίρη… Μαίρη μου… είναι μάταιο παιδί μου. Έλα κοντά μου… έλα… χαμογέλασέ μου…»
«Γιατί το έκανες αυτό; Γιατί ε;», προσπαθούσε να μιλήσει, γονατισμένη δίπλα του, φωνάζοντας πιο πολύ, ανάμεσα σε λυγμούς που παραμόρφωναν τα λόγια της. «Μη φύγεις… μη μου φύγεις…»
«Μη κλαις γλυκιά μου… τα δικά σου μάτια δεν πρέπει να γνωρίσουν δάκρυα. Είναι πλασμένα μόνο για να χαμογελούν στους ανθρώπους.»
«Γιατί τώρα Γιώργο; Γιατί σήμερα;»
«Πάντα το ήθελα Μαίρη μου. Ήθελα πάντα να βρεθώ κοντά της. Μαίρη μου… σε λίγο θα είμαι ευτυχισμένος… θα είμαι κοντά της… μαζί της»
Το ανθρώπινο ράκος που βρισκόταν γονατισμένο δίπλα του, μετά βίας μπορούσε να ψελλίσει κάποια λέξη. Μοιρολογούσε με το αίμα να τρέχει από το χέρι της, την ψυχή της, την ίδια της την ύπαρξη.
«Είσαι τα πάντα για μένα! Αυτό δεν το έχω πει ποτέ σε κανένα… Σ’ αγαπώ, σ’ αγαπώ, σ’ αγαπώ…»
Ο άντρας μάζεψε όλες του τις δυνάμεις σε ένα τραγικό επίλογο. Την κοίταξε καλά, λες και ήθελε να πάρει την εικόνα της μαζί του.
«Αυτό είναι υπέροχο…», ψέλλισε, «… να αγαπάς. Πάντα να αγαπάς Μαίρη μου. Όλους τους ανθρώπους… έτσι αθώα… και αγνά… και να τους εμπιστεύεσαι… όπως εμπιστεύτηκες και αγάπησες εμένα…» … και έτσι, απλά, συνάντησε την Χριστίνα του.
Η Μαίρη δεν πίστευε ότι αυτός ο άνθρωπος δεν είχε πια μέσα του ζωή. Τον φίλησε στο μέτωπο και ξαφνικά άκουσε το τραγούδι της γνωριμίας τους :
«Την ώρα που δένουν τα πλοία στο λιμάνι
και βγαίνουν οι φαντάροι στη στεριά
στα αυτιά μου θολή η φυσαρμόνικα φτάνει
και ο νους μου γυρνάει στα παλιά
Δεν ήμουν στη χώρα των θαυμάτων η Αλίκη
ποτέ δεν έζησα σε κόσμους μαγικούς
ένα λιμάνι, ένας καημός η Σαλονίκη
κι ότι κι αν λένε παραμύθια, μην τ’ ακούς»
Νοιώθει μόνη κι ασήμαντη. Κλαίει για την μοναδική φορά που είχε σκοπό και αγάπη. Η φυσαρμόνικα έπεσε από την τσέπη που την είχε βάλει και προσγειώθηκε με θόρυβο στο ξύλινο πάτωμα.Την φέρνει στο στόμα και παίζει, παίζει χωρίς να ξέρει μουσική, αλλά συνοδεύει το τραγούδι που ακούει μέσα στο μυαλό της.
